فضائل حضرت فاطمه معصومه علیهاالسلام

حضرت معصومه علیها السلام پرورش یافته دامان عصمت و طهارت است. او از همان اوان کودکی، تحت تعلیم و تربیت امام موسی کاظم علیه السلام و امام رضا علیه السلام قرار گرفت و از جهت شخصیت فردی و کمالات روحی، به آنجا رسید که شیخ عباس قمی درباره اش می گوید: «برحسب آنچه به ما رسیده، افضل دختران موسی بن جعفر علیه السلام، سیده جلیله معظمه، فاطمه بنت موسی علیه السلام، معروف به حضرت معصومه علیها السلام است» و شیخ محمّد تستری پا را از این فراتر نهاده و فضیلت آن حضرت را دربین فرزندان امام کاظم علیه السلام، غیر از امام رضا علیه السلام، بی نظیر دانسته و گفته است: در میان فرزندان امام موسی کاظم علیه السلام با آن همه کثرتشان، بعد از امام رضا علیه السلام، کسی هم شأن حضرت معصومه علیها السلام نیست.

فضائل و مناقب حضرت معصومه علیها السلام را باید از لابه لای تاریخ زندگی آن حضرت و احادیث جست وجو کرد. بعضی از این احادیث مستقیماً در فضیلت حضرت معصومه علیهاالسلام است وبرخی دیگر مربوط به فضیلت زیارت آن حضرت است که نشان دهنده کمالات روحی حضرت معصومه علیها السلام می باشد.

۱. دختر آل رسول صلی الله علیه وآله

اولین فضیلت آن حضرت، این است که دختر، خواهر و عمه ولیّ خدا می باشد؛ چنان که در زیارت نامه آن حضرت تصریح شده است. در زیارت نامه حضرت معصومه علیها السلام، حضرت به عنوان دختر رسول خداصلی الله علیه وآله وسلم، دختر فاطمه علیها السلام، دختر خدیجه علیها السلام و … معرفی شده است.

این تعبیرات تنها شرافت خانوادگی آن حضرت را بیان نمی کند؛ بلکه بیانگر آن است که از نظر مقامات عالی معنوی و ملکوتی، آن حضرت فرزند روح و جسم پیامبرصلی الله علیه وآله وسلم، حضرت زهرا علیه السلام، خدیجه علیها السلام و امامان معصوم علیهم السلام است.

2. مقام علمی

روزی جمعی از شیعیان به قصد دیدار امام موسی بن جعفر (ع) به مدینۀ منوره مشرف شدند و پرسش هایی داشتند كه می خواستند از محضر امام كاظم(ع) بپرسند، ولی امام (ع) در سفر بودند. آن ها پرسش های خود را نوشته و به حضرت معصومه تحویل دادند. روز بعد كه می خواستند به سوی وطن خود برگردند، برای دریافت پاسخ به منزل امام(ع) شرفیاب شدند اما اطلاع یافتند كه امام كاظم(ع) هنوز مراجعت نفرموده اند، از طرفی آن ها امكان ماندن بیشتر در مدینه را نداشتند؛ ازاین رو حضرت معصومه خود پاسخ آن پرسش ها را نوشت و به آن ها تسلیم كرد. آن ها پاسخ ها را گرفته از مدینه خارج شدند. در مسیر با امام كاظم(ع) روبه رو شدند و داستان خود را برای آن حضرت شرح دادند. هنگامی كه امام(ع) پرسش های آنان و پاسخ های دخترش حضرت معصومه را ملاحظه فرمود، سه بار فرمود: «فداها ابوها؛ پدرش فدایش باد» (زندگی نامۀ كـریمه اهـل بیت، مهدی پور، علی اكبر؛ قم، نشر حاذق، 1374: 63 و 64.).

3. «معصومه» بودن و داشتن مقامی شبیه معصوم

اگر چه مقام عصمت از گناه، و مصون بودن از لغزش‌ها (در عین قدرت برخطا) مقامی است که مختص به انبیاء و اولیای الهی است، اما حضرت معصومه (س) نیز تحت تعالیم دو امام معصوم توانسته‌اند به درجه‌ای از عصمت و مصونیت از گناه برسند.

ایشان در خانه امامت و ولایت، پا به عرصه وجود نهادند و در فضایی آراسته به علم و فضیلت و اخلاق، رشد کرده و به مقامات عالی و کمالات علمی و عرفانی و اخلاقی دست یافتند، تا جایی که امام رضا(ع)، آن حضرت را «معصومه» نامیده و فرمودند: «مَنْ زَارَ الْمَعصُومَةَ بِقُمْ کَمَنْ زَارَنی»: «هر کس”معصومه” را در قم زیارت کند، همانند آن است که مرا زیارت کرده است» (بحارالأنوار، ج١٠٢، ص٢۶۵) لذا باعنایت به این که امام معصوم (ع) هرگز در مورد وصف شخصی مبالغه نمی‌کند، می‌توان براساس همین کلام نورانی، «مقام شبه عصمت» حضرت معصومه (س) را ثابت نمود.

4. «شفیعه» بودن و دارای مقام شفاعت

اعتقاد به شفاعت انبیاء و اولیاء الهی از ضروریات مذهب شیعه است و هیچ تردیدی در آن‌ وجود ندارد و طبق آیات قرآن کریم، بالاترین جایگاه شفاعت، از آن رسول گرامی اسلام (ص) می‌باشد که از آن به «مقام محمود» تعبیر شده است.

بی‌شک یکی دیگر از فضایل بزرگ حضرت معصومه (س) مقام شفاعت ایشان در روزی است که «شفاعت نزد خداوند سودی ندارد، مگر برای آن کس که خداوند به او اجازه دهد»: «وَلَا تَنْفَعُ الشَّفَاعَةُ عِنْدَهُ إِلَّا لِمَنْ أَذِنَ لَهُ» (سبأ/٢٣).

طبق نصّ اهل‌بیت عصمت و طهارت (ع)، حضرت فاطمه معصومه (س) بعد از حضرت فاطمه زهرا (س)، دومین بانویی می‌باشند که دارای مقام شفاعت گسترده‌ و جهان‌شُمول هستند؛ چنانچه امام صادق (ع) فرمودند: «زنی از فرزندان من (درقم) از دنیا می‌رود که نامش «فاطمه» است و به شفاعت او همه شیعیان ما وارد بهشت می‌شوند» (سفینه‌البحار، ج٢، ص٣٧۶)

همچنین در یکی از فرازهای زیارت‌نامه‌ حضرت معصومه (س) که امام رضا (ع) در مورد آن حضرت بیان فرموده‌اند، می‌خوانیم: «یَا فَاطِمَةُ اشْفَعِی‏ لِی فِی الْجَنَّةِ‏»: «ای فاطمه، مرا برای ورود به بهشت شفاعت کن» و سپس علت این مقام بلند را چنین بیان نموده‌اند: «فَإِنَّ لَکِ عِنْدَ اللَّهِ شَأْناً مِنَ الشَّأْنِ»: «به درستی که برای تو، نزد خدا مقامی از مقامات بلند است» که مسلماً این جملات از قول یک امام معصوم، بیانگر مقام شفاعت فاطمه ثانی (س) می‌باشد. (بحارالانوار، ج۱۰۲، ص۲۶۷)

5. ثواب عظیم زیارت حضرت و برابری آن با زیارت امام هشتم

از دیگر ویژگی‌های فاطمه ثانی (س) طبق روایات، ثواب عظیم زیارت ایشان است؛ چنانچه امام رضا (ع)، آن را همانند زیارت حضرات معصومین (ع) دانسته و فرموده‌اند: «مَنْ زارَ الْمَعْصُومَهَ بِقُمْ کَمَنْ زارَنی»: «هرکس (حضرت) معصومه را در قم زیارت کند، گویا مرا زیارت کرده است» (بحارالأنوار، ج١٠٢، ص٢۵۶)

برای درک بهتر این فضیلت بزرگ، همین بس که بدانیم امام صادق (ع) درباره زیارت امام رضا (ع) فرمودند: «یکی از فرزندان من، درسرزمین خراسان در شهری که به آن طوس می‌گویند، به شهادت می‌رسد؛ هر کس در حالی که حقش را بشناسد، او را زیارت کند، در روز قیامت، دستش را گرفته و او را به بهشت وارد می‌نمایم…» و باز فرمودند: «هرکس او را زیارت کند در حالی که حقش را بشناسد، خدا به او اجر هفتاد شهید از شهیدانی که باایمان و از روی اخلاص پیش روی رسول خدا (ص) به شهادت رسیده‌اند، خواهد داد» (من لایحضره الفقیه، ج ٢، ص ۵٨۴)