یکی از مباحث مهم و بحث‌برانگیز در تاریخ اسلام، سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) هنگام ازدواج با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) است. این موضوع به دلیل تحریف‌های تاریخی و تلاش برخی از مورخان مغرض برای کمرنگ کردن جایگاه حضرت خدیجه (سلام الله علیها) از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. در این مقاله، به بررسی روایات مختلف درباره سن ایشان و نقد و تحلیل آنها پرداخته می‌شود.
دیدگاه مشهور درباره سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها)
بیشتر منابع تاریخی سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) را هنگام ازدواج با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ۴۰ سال ذکر کرده‌اند. اما با بررسی دقیق‌تر منابع و اعترافات برخی از مورخان و علما، روشن می‌شود که این نظر چندان مستند و قابل‌اتکا نیست.
روایات معتبر درباره سن واقعی حضرت خدیجه (سلام الله علیها)
بر اساس برخی روایات معتبر، سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) هنگام ازدواج با پیامبر (صلی الله علیه و آله) حدود ۲۵ تا ۲۸ سال بوده است. احمد بن حسین بیهقی، یکی از علمای بزرگ اهل سنت، این نظر را تأیید کرده و بیان می‌کند: «برخی گفته‌اند سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) هنگام وفات ۵۰ سال بوده است و این نظر صحیح‌تر است.»[1]
تحلیل تاریخی روایات
برخی از دلایل تاریخی که احتمال جعل و تحریف در سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) را تقویت می‌کند، عبارت‌اند از:
۱. حسادت برخی همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله): برخی از همسران پیامبر به جایگاه والای حضرت خدیجه (سلام الله علیها) حسادت می‌ورزیدند و همین امر سبب شد تا روایات نادرستی در مورد سن ایشان جعل شود.
۲. منع نقل حدیث: با توجه به منع نقل حدیث در صدر اسلام، بسیاری از احادیث و وقایع تاریخی دچار تحریف یا تغییر شدند.
اقوال مختلف درباره سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها)
۱. قول بیهقی: بر اساس گفته بیهقی، پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) در سن ۲۵ سالگی و ۱۵ سال پیش از بعثت با حضرت خدیجه (سلام الله علیها) ازدواج کردند. اگر سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) در زمان وفات ۵۰ سال باشد، پس در زمان ازدواج ۲۵ ساله بوده‌اند.[2]
۲. قول حلبی: حلبی در کتاب “السیره الحلبیه” می‌نویسد: “پیامبر با خدیجه ازدواج نمود و در آن هنگام گفته شده که سن خدیجه ۲۵ سال بود.”[3]
۳. قول ابن‌عماد حنبلی: ابن‌عماد حنبلی از علمای اهل سنت در “شذرات الذهب”، سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) را ۲۸ سال هنگام ازدواج ذکر کرده است.[4]
۴. قول حاکم نیشابوری: حاکم نیشابوری این قول را از ابن‌اسحاق (سیره‌نویس مشهور) نقل کرده و قول ۲۸ سال را صحیح‌تر دانسته است.[5]
چرا سن ۴۰ سال مطرح شد؟
بسیاری از مورخان معتقدند که مطرح کردن سن ۴۰ سال برای حضرت خدیجه (سلام الله علیها) تلاشی عامدانه برای کمرنگ جلوه دادن مقام ایشان در برابر سایر همسران پیامبر (صلی الله علیه و آله) بوده است. با توجه به اقوال معتبر و مستندات تاریخی، این دیدگاه صحیح به نظر نمی‌رسد.
با توجه به بررسی روایات و اقوال معتبر تاریخی، می‌توان نتیجه گرفت که سن حضرت خدیجه (سلام الله علیها) هنگام ازدواج با پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) بین ۲۵ تا ۲۸ سال بوده است. این دیدگاه با اسناد تاریخی سازگارتر بوده و ادعای سن ۴۰ ساله بودن ایشان، ریشه در تحریفات تاریخی دارد.
مطالعه‌ی تاریخ زندگی حضرت خدیجه (سلام الله علیها) نشان می‌دهد که بسیاری از روایات درباره سن ایشان دقیق نیستند.
اگر دوست دارید با حقیقت زندگی ایشان آشنا شوید و روایات تحریف‌شده را بشناسید، همین حالا مطالعه را آغاز کنید!
خانه‌های شما با ذکر و یاد اهل‌بیت (علیهم‌السلام) روشن‌تر خواهد شد. با برگزاری یک روضه، چراغی از معرفت در خانه خود روشن کنید!
منابع
- احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ ق، ج ۲، ص ۷۱
- احمد بن حسین بیهقی، دلائل النبوة ومعرفة أحوال صاحب الشریعة، بیروت: دارالکتب العلمیة، ۱۴۰۵ ق، ج ۲، ص ۷۲
- حلبی، السیرة الحلبیة، بیروت: دارالمعرفة، ۱۴۰۰ ق، ج ۱، ص ۲۲۹
- عبدالحی عکری حنبلی، شذرات الذهب فی أخبار من ذهب، بیروت: دارإحیاء التراث العربی، ج ۱، ص ۱۴
- حاکم نیشابوری، المستدرک، ج ۳، ص ۱۸۲
