در مجالس روضه‌خوانی اهلبیت علیهم‌السلام، که یادآور مظلومیت و ایثار خاندان نبوت است، ختم مجلس با دعایی مستند و پربرکت، نه تنها حسن ختامی معنوی می‌آفریند، بلکه پلی است میان دل‌های عزاداران و بارگاه الهی. دعای ختم روضه، که ریشه در روایات معتبر دارد، از جمله ادعیه‌ای است که جبرئیل امین آن را به حضرت آدم علیه‌السلام آموخت تا توبه‌اش پذیرفته شود. این دعا با توسل به نام‌های نورانی محمد، علی، فاطمه، حسن و حسین صلوات‌الله‌علیهم، دریایی از رحمت و بخشش را به سوی بندگان گشوده و در فرهنگ شیعی، نمادی از امید به عفو الهی و فرج امام عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه شده است. در این بخش از ادعیه و زیارات ثاقب، متن کامل این دعا به همراه ترجمه متن دعا و سند روایی آن تقدیم شما خواهد شد تا مجالس خانگی و عمومی‌مان، با این گنجینه آسمانی، رنگ و بوی بیشتری از معرفت گیرد.
متن ابتدایی دعای ختم روضه
در انتهای مجالس روضه خانگی اهلبیت علیهم‌السلام ادعیه مختلفی جهت اتمام روضه و مجلس خوانده می‌شود که غالبا مضامین بسیار خوبی دارند، اما دعایی که از لحاظ سندیت مورد استناد است دعای معروفی است که با «یا حمید بحق محمد، یا عالی بحق علی…» شروع می‌شود.
متن دعای ختم روضه
مرحوم علامه مجلسی رحمة‌الله‌علیه از صاحب کتاب شریف درّ ثمین ذیل تفسیر آیه«فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ» نقل کرده است جبرئیل علیه‌السلام برای پذیرش توبه حضرت آدم علیه‌السلام این دعا را به ایشان آموخت و آن دعا این است:
«یَا حَمِیدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ یَا عَالِی بِحَقِّ عَلِیٍّ یَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَةَ یَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ مِنْکَ الْإِحْسَان».
ای خدای ستوده بحق محمد، ای خدای برتر بحق علی، ای خدای پديد كننده بحق فاطمه، ای خدای احسان كننده بحق حسن و حسين و احسان و خوبی تنها از توست.
لازم به ذکر است ممکن است درحال حاضر در بعضی از جلسات عیناً این دعا خوانده نشود، اما صحیح ترین عبارات این دعا، به همین صورت است.
حسن ختام دعای ختم روضه
در پایان جلسات روضه و یا حتی مدح اهلبیت، بسیار مناسب است که حسن ختام همه دعاها و حوائج، دعا برای فرج حضرت ولی‌عصر ارواحنافداه (دعای الهی عظم البلاء) و دعای برای سلامتی ایشان (دعای اللهم کن لولیک) باشد، چرا که خود امام زمان علیه‌السلام فرمودند: أكثِروا الدُّعاءَ بِتَعجيلِ الفَرَجِ فَإنَّ ذلِكَ فَرَجُكُم.
براى تعجيل در فرج بسيار دعا كنيد، که در فرج من فرج شما نيز هست. كمال الدّين، صفحه ۴۸۵
خواندن دعای ختم روضه در جمع خانواده
خواندن دعای «یَا حَمِیدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ یَا عَالِی بِحَقِّ عَلِیٍّ…» علاوه بر آنکه در انتهای مجالس روضه نیز خوانده می‌شود را، سعی کنید در جمع خانواده در مواقع مختلف بخوانید، چرا که این دعا اثراتی دارد که برای بخشش حضرت آدم علیه‌السلام از جبرئیل امین به او رسید و در این ایام که ابتلائات و سختی‌های دوران آخرالزمان فراگیر تر از دوران دیگر است، موجب در امان ماندن اهالی خانه است.
سند و روایت کامل دعای ختم روضه
دعای حضرت آدم برای طلب عفو از خداوند که جبرئیل به وی آموخت، توسط مرحوم مجلسی در کتاب بحار الأنوار (بیروت)، جلد ۴۴، صفحه۲۴۵ آورده شده است:
وَ رَوَى صَاحِبُ الدُّرِّ الثَّمِینِ فِی تَفْسِیرِ قَوْلِهِ تَعَالَى- فَتَلَقَّى آدَمُ مِنْ رَبِّهِ کَلِماتٍ أَنَّهُ رَأَى سَاقَ الْعَرْشِ وَ أَسْمَاءَ النَّبِیِّ وَ الْأَئِمَّهِ ع فَلَقَّنَهُ جَبْرَئِیلُ قُلْ یَا حَمِیدُ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ یَا عَالِی بِحَقِّ عَلِیٍّ یَا فَاطِرُ بِحَقِّ فَاطِمَهَ یَا مُحْسِنُ بِحَقِّ الْحَسَنِ وَ الْحُسَیْنِ وَ مِنْکَ الْإِحْسَانُ فَلَمَّا ذَکَرَ الْحُسَیْنَ سَالَتْ دُمُوعُهُ وَ انْخَشَعَ قَلْبُهُ وَ قَالَ یَا أَخِی جَبْرَئِیلُ فِی ذِکْرِ الْخَامِسِ یَنْکَسِرُ قَلْبِی وَ تَسِیلُ عَبْرَتِی قَالَ جَبْرَئِیلُ وَلَدُکَ هَذَا یُصَابُ بِمُصِیبَهٍ تَصْغُرُ عِنْدَهَا الْمَصَائِبُ فَقَالَ یَا أَخِی وَ مَا هِیَ قَالَ یُقْتَلُ عَطْشَاناً غَرِیباً وَحِیداً فَرِیداً لَیْسَ لَهُ نَاصِرٌ وَ لَا مُعِینٌ وَ لَوْ تَرَاهُ یَا آدَمُ وَ هُوَ یَقُولُ وَا عَطَشَاهْ وَا قِلَّهَ نَاصِرَاهْ حَتَّى یَحُولَ الْعَطَشُ بَیْنَهُ وَ بَیْنَ السَّمَاءِ کَالدُّخَانِ فَلَمْ یُجِبْهُ أَحَدٌ إِلَّا بِالسُّیُوفِ وَ شُرْبِ الْحُتُوفِ فَیُذْبَحُ ذَبْحَ الشَّاهِ مِنْ قَفَاهُ وَ یَنْهَبُ رَحْلَهُ أَعْدَاؤُهُ وَ تُشْهَرُ رُءُوسُهُمْ هُوَ وَ أَنْصَارُهُ فِی الْبُلْدَانِ وَ مَعَهُمُ النِّسْوَانُ کَذَلِکَ سَبَقَ فِی عِلْمِ الْوَاحِدِ الْمَنَّانِ فَبَکَى آدَمُ وَ جَبْرَئِیلُ بُکَاءَ الثَّکْلَى.
سلام پایانی ختم روضه و مداحی
در پایان جلسات روضه و مداحی اهلبیت علیهم‌السلام سلام به حضرات مقدس معصومین از مواردی است که معمولا ترک نمی‌گردد که می‌توان به صورت های مختلفی آن را ذکر نمود که نمونه زیر به همراه لقب آن معصومین ذکر شده است:
السلام علیکَ یا رسولَ الله
السلام علیکَ یا امیرَالمؤمنین
السلام علیکِ یا فاطمةُ الزهراءُ
السلام علیکَ یا حسنَ بنَ علیٍ المجتبی
السلام علیکَ یا حسینَ بنَ علیٍ سیدَ الشهداءِ
السلام علیکَ یا علیَّ بنَ الحسینِ زینَ العابدینَ
السلام علیکَ یا محمدَ بنَ علیٍ الباقرُ
السلام علیکَ یا جعفرَ بنَ محمدٍ الصادقُ
السلام علیکَ یا موسی بنَ جعفرٍ الکاظمُ
و رحمة الله و برکاته
السلام علیکَ یا علیَّ بنَ موسَی الرضَا المُرتضی
و رحمة الله وبرکاته
السلام علیکَ یا محمدَ بنَ علیٍ الجوادُ
السلام علیکَ یا علیَّ بنَ محمدٍ الهادی
السلام علیکَ یا حسنَ بنَ علیٍ العسکری
السلام علیکَ یا بقیةَ اللهِ، یا صاحبَ الزمان
و رحمة الله و برکاته
سلام به امام حسین علیه‌السلام رو به قبله
یکی از آداب زیبا و پرمعنای ختم مجالس روضه، سلام به امام حسین علیه‌السلام رو به قبله است. پس از اتمام دعاها و سلام به همه معصومین، همه حضار به سمت قبله می‌ایستند، دست‌ها را بر سینه می‌گذارند و با صدای بلند و دل‌سوخته این سلام را زمزمه می‌کنند:
اَلسَّلامُ عَلَیْکَ یا اَباعَبْدِاللَّهِ وَ عَلَی الاَْرْواحِ الَّتی حَلَّتْ بِفِناَّئِکَ عَلَیْکَ مِنّی سَلامُ اللَّهِ (اَبَداً) ما بَقیتُ وَ بَقِیَ اللَّیْلُ وَ النَّهارُ وَ لاجَعَلَهُ اللَّهُ آخِرَ الْعَهْدِ مِنّی لِزِیارَتِکُمْ
سلام بر تو ای ابا عبداللّه و بر روانهائی که فرود آمدند به آستانت، سلام خدا از من بر تو باد تا ابد مادامی که روز و شب باقی است و خدا این زیارت مرا آخرین عهد با حضرتت قرار ندهد
اَلسَّلامُ عَلَی الْحُسَیْنِ وَ عَلی عَلِیِّ بْنِ الْحُسَیْنِ وَ عَلی اَوْلادِ الْحُسَیْنِ وَ عَلی اَصْحابِ الْحُسَیْنِ
سلام بر حسین و بر علی بن الحسین و بر فرزندان حسین و بر اصحاب و یاران حسین
صلوات خاصه حضرت ولی‌عصر عجل‌الله‌تعالی‌فرجه
اللّهُمَّ صَلِّ عَلَی وَلِیک وَابْنِ أَوْلِیائِک الَّذِینَ فَرَضْتَ طاعَتَهُمْ، وَأَوْجَبْتَ حَقَّهُمْ، وَأَذْهَبْتَ عَنْهُمُ الرِّجْسَ وَطَهَّرْتَهُمْ تَطْهِیراً. اللّهُمَّ انْصُرْهُ وَانْتَصِرْ بِهِ لِدِینِک، وَانْصُرْ بِهِ أَوْلِیاءَک وَأَوْلِیاءَهُ وَشِیعَتَهُ وَأَنْصارَهُ وَاجْعَلْنا مِنْهُمْ.
خدایا درود فرست بر دوستت و فرزند دوستانت، آنان که فرمان برداری از آن ها را واجب کردی و حقّشان را لازم قرار دادی و پلیدی را از آن ها بردی و پاکشان نمودی، پاک کردنی درخور و شایسته.
اللّهُمَّ أَعِذْهُ مِنْ شَرِّ کلِّ باغٍ وَطاغٍ، وَمِنْ شَرِّ جَمِیعِ خَلْقِک، وَاحْفَظْهُ مِنْ بَینِ یدَیهِ وَمِنْ خَلْفِهِ وَعَنْ یمِینِهِ وَعَنْ شِمالِهِ، وَاحْرُسْهُ وَامْنَعْهُ أَنْ یوصَلَ إِلَیهِ بِسُوءٍ، وَاحْفَظْ فِیهِ رَسُولَک وَآلَ رَسُولِک، وَأَظْهِرْ بِهِ الْعَدْلَ، وَأَیدْهُ بِالنَّصْرِ، وَانْصُرْ ناصِرِیهِ، وَاخْذُل خاذِلِیهِ،
خدایا یاری اش کن و به وسیله او برای دینت یاری رسان و به دست او یاری فرما دوستانت و دوستانش و شیعیان و یاورانش را و ما را از آنان قرار ده؛ خدایا به او پناه ده، از شرّ هر متجاوز و سرکش و از شرّ همه آفریدگانت و او را حفظ کن، از پیش رویش و از پشت سرش و از جانب راستش و از طرف چپش و نگهبانی اش کن و بازدار او را از اینکه پیش آمد بدی به او رسد و پیامبرت و خاندان پیامبرت را در وجود او حفظ فرما و عدالت را به او آشکار کن و وی را با پیروزی حمایت کن، یاورش را یاری ده و دریغ کننده از یاری اش را خوار گردان،
وَاقْصِمْ بِهِ جَبابِرَةَ الْکفْرِ، وَاقْتُلْ بِهِ الْکفَّارَ وَالْمُنافِقِینَ وَجَمِیعَ الْمُلْحِدِینَ حَیثُ کانُوا مِنْ مَشارِقِ الْأَرْضِ وَمَغارِبِها، وَبَرِّها وَبَحْرِها، وَامْلَأْ بِهِ الْأَرْضَ عَدْلاً، وَأَظْهِرْ بِهِ دِینَ نَبِیک عَلَیهِ وَآلِهِ السَّلامُ، وَاجْعَلْنِی اللّهُمَّ مِنْ أَنْصارِهِ وَأَعْوانِهِ وَأَتْباعِهِ وَشِیعَتِهِ، وَأَرِنِی فِی آلِ مُحَمَّدٍ مَا یأْمُلُونَ، وَفِی عَدُوِّهِمْ مَا یحْذَرُونَ، إِلهَ الْحَقِّ آمِینَ.
و به دست او گردنکشان کفر را درهم شکن و کافران و منافقان و تمام بی دینان را به قتل برسان، هر کجا که هستند، در مشرق های زمین و مغرب هایش، در خشکی ها و دریاهایش و به وسیله او زمین را از عدالت پر کن و دین پیامبرت (بر او و خاندانش درود باد) را به او آشکار ساز و قرار ده مرا خدایا از یاران و مددکاران و پیروان و شیعیانش و درباره خاندان محمّد به من بنمایان، آنچه را که آرزو دارند و درباره دشمنانشان آنچه را که بیم دارند، ای معبود حق آمین.
سخن پایانی
دعای ختم روضه، میراثی جاودان از توسل به اهلبیت علیهم‌السلام است که نه تنها توبه نخستین انسان را به بار نشاند، بلکه در هر مجلس عزا، دریچه‌ای به سوی رحمت واسعه الهی می‌گشاید. با خواندن این دعا در جمع خانواده و مجالس، خانه‌ها را به حرم امن معصومین تبدیل کنیم و با دعا برای فرج حضرت مهدی عجل‌الله‌تعالی‌فرجه، زمینه‌ساز گشایش فردی و جمعی شویم. باشد که این عمل کوچک، ما را در زمره یاران واقعی آن حضرت قرار دهد و عاقبت‌مان را با شفاعت حسین بن علی علیه‌السلام ختم به خیر کند.
