گلچین حديث اخلاقی از امام رضا عليه السلام

در مجله دینی فرهنگی ثاقب چهل حديث اخلاقی از امام هشتم شیعیان حضرت امام رضا (عليه السلام) می خوانیم:

حدیث اول

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
رَحِمَ اللّه ُ عَبْدا اَحیا اَمْرَنا … یَتَعَلَّمُ عُلومَنا وَ یُعَلِّمُهَا النّاسَ، فَاِنَّ النّاسَلَوْ عَلِموا مَحاسِنَ کَلامِنا لاَتَّبَعونا
رحمت خدا بر بنده اى که امر ما را زنده کند، دانش هاى ما را فرا گیرد و به مردم بیاموزد. اگر مردم زیبایى هاى سخنان ما را مى دانستند از ما پیروى مى کردند.(معانى الأخبار، ص ۱۸۰، ح ۱)

حدیث دوم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
من کان منا و لم یطع الله فلیس منا
هر کس خودش را از ما بداند و خدا را اطاعت نکند از ما نیست!.(سفینه البحار ۲ ص ۹۸)

حدیث سوم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن أرادَ أن لایُؤذِیَهُ مِعدَتُهُ فَلا یَشرَب بَینَ طَعامِهِ ماءً
هر که مى خواهد معده اش آزارش ندهد، در بین غذا آب نخورد.(بحار الأنوار، ج ۶۲، ص ۳۲۳ )

حدیث چهارم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إجتَهِدوا أن یَکونَ زَمانُکُم أربَعَ ساعاتٍ: ساعَهً مِنهُ لِمُناجاهِ اللّه ِ و ساعَهً لِأمر المَعاشِ و ساعهً لِمُعاشَرَهِ الإخوانِ و الثِّقاتِ و الَّذینَ یُعَرِّفُونَ عُیُوبَکُم و یَخلِصونَ لَکُم فِی الباطِنِ و ساعَهً تَخلُونَ فِیها لِلَذّاتِکُم و بِهذِهِ السّاعَهِ تَقدِروُن عَلَى الثَّلاثِ ساعاتٍ
بکوشید که زمانتان را به چهار بخش تقسیم کنید:
۱- زمانى براى مناجات با خدا
۲-زمانى براى تأمین معاش “کسب روزی”
۳- زمانى براى معاشرت با برادران و معتمدانى که عیب هایتان را به شما مى شناسانند و در دل شما را دوست دارند
۴- و ساعتى براى کسب لذّت هاى حلال
با بخش چهارم توانایى انجام دادن سه بخش دیگر را به دست مى آورید.(فقه الرّضا علیه السلام، ص ۳۳۷ )

حدیث پنجم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إن بَکَیتَ عَلَى الحُسَینِ حَتّى تَصیرَ دُموعُکَ عَلى خدَّیکَ غَفَرَاللّه ُ لَکَ کُلَّ ذَنبٍ أذنَبتَهُ
اگر بر حسین بگریى، چندان که اشک هایت بر گونه ات جارى شود، خداوند تمام گناهانت را مى آمرزد.(امالی، ج ۴۴، ص ۲۸۶ )

حدیث ششم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إنَّ لِکُلِّ إمامٍ عَهدا فی عُنُقِ أولِیائِهِ و شیعَتِهِ و إنَّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بِالعَهدِ و حُسنِ الأداءِ زیارَهَ قُبورِهِم
دوست داران و شیعیان هر امامى را با او عهدى است و تمامت وفاى به عهد و نیکویى انجام دادن آن، زیارت قبر ایشان است.(وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۲۲ )

حدیث هفتم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن جَلَسَ مَجلِسا یُحیى فیهِ أمرُنا، لَم یَمُت قَلبُهُ یَومَ تَموتُ القُلوُبُ.
هر که در مجلسى بنشیند که در آن یاد ما (اهل بیت) زنده مى شود، قلبش، در روزى که قلب‌ها مى میرند، نمى میرد. (وسائل الشیعه، ج ۴۴، ص ۲۷۸ )

حدیث هشتم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
لَیسَ مِنّا مَن تَرَکَ دُنیاهُ لِدِینِهِ و دِینَهُ لِدُنیاهُ
از ما نیست آن که دنیاى خود را براى دینش و دین خود را براى دنیایش ترک گوید.(بحار الأنوار، ج ۷۸، ص ۳۴۶ )

حدیث نهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن فَرَّجَ مِن مُؤمِنٍ، فَرَّجَ اللّه ُ عَن قَلبِهِ یَومَ القِیامَهِ
هر کس اندوه مؤمنى را بزداید، خداوند در روز قیامت، غم از دلش مى زداید.(الکافى، ج ۲، ص ۲۰۰)

حدیث دهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن زارَها بِقُمَّ کَمَن زارَنی
هر کس (حضرت معصومه علیهاالسلام) را در قم زیارت کند، چنان است که مرا زیارت کرده است.(کامل الزیارات، ص ۵۳۶ )

حدیث یازدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إنَّ اللّهَ أمَرَ بِالشُّکرِ لَهُ و لِلوالِدَینِ، فَمَن لَم یَشکُر والِدَیهِ لَم یَشکُرِ اللّه
خداوند به سپاس گزارى از خود و پدر و مادر فرمان داده است؛ پس هر که از پدر و مادرش سپاس گزارى نکند، خداوند را سپاس نگفته است!. (الخصال، ص ۱۵۶)

حدیث دوازدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
المُسلِمُ الَّذی یَسلَمُ المُسلِمونَ مِن لِسانِهِ و یَدِهُ ولَیسَ مِنّا مَن لَم یَأمَن جارُهُ بَوائِقَهُ
مسلمان کسى است که مردم از دست و زبان او آسوده باشند و از ما نیست آن که همسایه اش از شرّ او در امان نباشد. (عیون أخبار الرّضا علیه السلام، ج ۱، ص ۲۴ )

حدیث سیزدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن سَألَ اللّهَ التَّوفیقَ و لَم یَجتَهِد فَقَدِ استَهزَأَ بِنَفسِهِ
هر کس از خدا توفیق بخواهد و تلاش نکند، خود را مسخره کرده است. (میزان الحکمه، ح ۲۷۹۰ )

حدیث چهاردهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَنِ اتَّقَى اللّهَ یُتَّقى وَ مَنْ اَطاعَ اللّهَ یُطاعُ
هر کس حریم خدا را حفظ کند، حرمتش حفظ مى شود و هر کس خدا را اطاعت کند، اطاعت مى شود.(کافى، ج ۱، ص ۱۳۷، ح ۳)

حدیث پانزدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
السلام: اَنَّ رَجُلاً اَتَى سَیِّدَنا رَسولَ اللّه ِ صلی الله علیه و آله فَقالَ یا رَسولَ اللّه ِ عَلِّمْنى خُلُقایَجْمَعُ لى خَیْرَ الدُّنْیا وَ الآْخِرَهِ فَقالَ صلی الله علیه و آله لا تَکْذِبْ.
مردى نزد سرور ما رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و عرض کرد: به من اخلاقى بیاموزید که خیردنیا و آخرت در آن جمع باشد، حضرت فرمودند:دروغ نگو.(فقه الرضا علیه السلام، ص ۳۵۴)

حدیث شانزدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
اِعْلَمْ ـ یَرْحَمُکَ اللّه ُ ـ اَنَّ الرِّبا حَرامٌ سُحتٌ، مِنَ الکَبائِرِ وَ مِمّا قَدْ وَعَدَاللّه ُ عَلَیْهِ النّارَ فَنَعوذُ بِاللّه ِ مِنْها، وَهُوَ مُحَرَّمٌ عَلى لِسانِ کُلِّ نَبىٍّ وَفى کُلِّ کِتابٍ
خدایت رحمت کند! بدان که ربا حرام و از گناهان کبیره است و خداوند بر آن وعده آتش داده است پس پناه مى بریم به خدا از آتش. ربا را همه پیامبران و همه کتاب هاى آسمانى حرام کرده اند.(فقه الرضا، ح ۲۵۶)

حدیث هفدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إِنَّ اللّهَ یُؤَخِّرُ إِجابَهَ الْمُؤْمِنِ شَوْقا إلى دُعائِهِ وَیَقُولُ: صَوتٌ اُحِبُّ أَنْأَسْمَعَهُ، وَیُعَجِّلُ إجابَهَ دُعاءِ الْمُنافِقِ وَیَقُولُ: صَوْتٌ أَکْرَهُ سَماعَهُ

خداوند اجابت دعاى مؤمن را به شوق (شنیدن) دعایش به تأخیر مى اندازد ومى گوید: صدایى است که دوست دارم آن را بشنوم و در اجابت دعاى منافق عجله مى کند و مى گوید: صدایى است که از شنیدنش بدم مى آید!.

حدیث هجدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
ما بَعَثَ اللّهُ نَـبیّا اِلاّ بِـتَحْرِیمِ الْخَـمْرِ، وَ اَنْ یَـقِرَّلَهُ بِاَنَّ اللّهَ یَـفْعَلُ مـا یَشاءُ
خداوند هیچ پیامبرى را مبعوث نکرد مگر با حرام کردن شراب، و اینکه اقرار داشت که خدا آنچه را بخواهد انجام مى دهد.(بحارالأنوار، ۷۹ ۱۳۴)

حدیث نوزدهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن تَبَسَّمَ فی وَجهِ أخیهِ المُؤمِنِ کَتَبَ اللّه ُ لَهُ حَسَنَهً، و مَن کَتَبَ اللّه ُ لَهُ حَسَنَهً لَم یُعَذِّبهُ
هرکه به روى برادر مؤمن خود لبخند بزند، خداوند برایش ثوابى خواهد نوشت و هرکه خداوند برایش ثوابى بنویسد، او را عذاب نخواهد داد.(مصادقه الإخوان: ۱۵۷ ۱ )

حدیث بیستم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
المُستَغفِرُ مِن ذَنبٍ ویَفعَلُهُ کَالمُستَهزئَ بربِّهِ
کسى که از گناهى استغفار مى کند و باز آن را انجام مى دهد، مانند کسى است که پروردگارش را ریشخند “مسخره”کند.(الکافی: ۲۵۰۴۳)

حدیث بیست و یکم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
أَقْرَبُکُمْ مِنِّی مَجْلِساً یَوْمَ الْقِیَامَهِ أَحْسَنُکُمْ خُلُقاً وَ خَیْرُکُمْ لِأَهْلِهِ
امام رضا علیه السلام به نقل از پیامبر صلی الله علیه و آله فرمودند: نزدیکترین شما به من از نظر مقام در روز قیامت، کسی است که در مورد خانواده خود خوش رفتار باشد.(صحیفه الإمام الرضا علیه السلام، ص: ۶۷)

حدیث بیست و دوم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
وَ قَالَ إِنَّهَا تَشْتَهِی مِنْکَ مِثْلَ الَّذِی تَشْتَهِی مِنْهَا
همسرت از تو همان را می‌خواهد که تو از او توقع داری.(بحار الأنوار (ط – بیروت)، ج‏۷۳، ص: ۱۰۲)

حدیث بیست و سوم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن لَم یَشکُرِ المُنعِمَ مِنَ المَخلوقینَ لَم یَشکُرِ اللّهَ عَزَّوجلَّ
هرکه در قبال خوبى مردم تشکر نکند، از خداوند عز و جل هم تشکّر نکرده است.(عیون أخبار الرِّضا: ۲۲۴۲)

حدیث بیست و چهارم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن لم یَقدِرْ على ما یُکَفِّرُ بهِ ذُنوبَهُ فَلْیُکثِرْ مِنَ الصَّلاهِ على محمّدٍ وآلِهِ فإنّها تَهدِمُ الذُّنوبَ هَدماً
هر که نمى تواند کارى کند که به سبب آن گناهانش زدوده شود بر محمّد و خاندان او بسیار صلوات فرستد؛ زیرا صلوات گناهان را ریشه کن مى کند.(الأمالی للصدوق: ۱۳۱۱۲۳)

حدیث بیست و پنجم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
الصَّغائرُ مِنَ الذنوبِ طُرُقٌ إلى الکبائرِ، ومَن لَم یَخَفِ اللّهَ فی القَلیلِ لَم یَخَفْهُ فی الکثیرِ
گناهان کوچک راه هایى به سوى گناهان بزرگند وکسى که ازخداوند دراندک ترس نداشته باشد، در زیاد نیز از اونمى ترسد!.(بحار الأنوار: ۷۳۳۵۳۵۵ )

حدیث بیست و ششم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
فَلِمَ أمرَ بالحَجِّ؟ قیلَ:لِعلَّهِ الوِفادَهِ إلى اللّه عزّوجلّ وطَلَبِ الزِّیادَهِ… مَع ما فیهِ مِن التَّفَقُّهِ ونَقْلِ أخْبارِ الأئمّهِ علیهم السلام إلى کُلِّ صُقْعٍ وناحِیَهٍ
اگر “کسى”بپرسد: چرا فرمان حجّ داده شده است؟ در پاسخ گفته شود: علتش وارد شدن بر خداوند عز و جل و طلب فزونى از اوست … و نیز آگاه شدن از مسائل دینى و رساندن اخبار امامان علیهم السلام به هر سو و ناحیه اى.(عیون أخبار الرِّضا علیه السلام: ۲۱۱۹۱ )

حدیث بیست و هفتم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
مَن زارَنِی عَلَى بُعدِ دارِی، أتَیتُهُ یَومَ القِیامَهِ فی ثلاثِ مَواطِنَ حتّى اُخَلِّصَهُ مِن أهوالِها: إذا تَطایَرَتِ الکُتُبُ یَمینا وشِمالاً، وعِندَ الصِّراطِ وعِندَ المِیزانِ
هر که مرا در دیار غربت زیارت کند، روز قیامت در سه جا به داد او مى رسم و از هراس‌ها و سختی هاى آن‌ها نجاتش مى دهم: وقتى که نامه هاى اعمال از راست و چپ پراکنده شوند و هنگام گذشتن از صراط و موقع سنجیدن میزان “اعمال”(عیون أخبار الرِّضا: ۲۲۵۵۲ )

حدیث بیست و هشتم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إن بَکَیتَ عَلَى الحُسَینِ حَتّى تَصیرَ دُموعُکَ عَلى خدَّیکَ غَفَرَاللّه ُ لَکَ کُلَّ ذَنبٍ أذنَبتَهُ
اگر بر حسین بگریى، چندان که اشک هایت بر گونه ات جارى شود، خداوند تمام گناهانت را مى آمرزد.(امالی، ج ۴۴، ص ۲۸۶)

حدیث بیست و نهم

امام رضا (علیه السلام) می‌فرماید:
إنَّ لِکُلِّ إمامٍ عَهدا فی عُنُقِ أولِیائِهِ و شیعَتِهِ و إنَّ مِن تَمامِ الوَفاءِ بِالعَهدِ و حُسنِ الأداءِ زیارَهَ قُبورِهِم
دوستداران و شیعیان هر امامى را با او عهدى است، و تمامت وفاى به عهد و نیکویى انجام دادن آن، زیارت قبر ایشان است. (وسائل الشیعه، ج ۱۴، ص ۳۲۲)

منبع: شفقنا