آخرین امام شیعیان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) هستند که در پانزدهم ماه شعبان ۲۵۵ ق، علی رغم مراقبت های ویژه مأموران حکومت عباسی، در خانه امام عسکری علیه السلام چشم به جهان گشودند. تولد مخفیانه آن حضرت بی شباهت به تولد حضرت موسی علیه السلام و حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام نیست. و در ادامه زندگینامه امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) را می خوانید:
نام: محمد بن الحسن
کنیه: ابوالقاسم
امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) هم نام و هم کنیه حضرت پیامبر اکرم(صلی الله علیه) است. در روایات آمده است که شایسته نیست آن حضرت را با نام و کنیه، اسم ببرند تا آن گاه که خداوند به ظهورش زمین را مزیّن و دولتش را ظاهر گرداند.
القاب امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
مهدى، خاتم، منتظر، حجت، صاحب الامر، صاحب الزمان، قائم و خلف صالح.
شیعیان در دوران غیبت صغرى ایشان را )ناحیه مقدسه( لقب داده بودند. در برخى منابع بیش از ۱۸۰ لقب براى امام زمان(علیه السلام) بیان شده است.
ولادت امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
وی یگانه فرزند امام عسکری علیه السلام یازدهمین امام شیعیان است. امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) در سحرگاه نیمه شعبان ۲۵۵ ق در سامرّا چشم به جهان گشود و پس از پنج سال زندگی تحت سرپرستی پدر، و مادر بزرگوارشان نرجس خاتون، در سال ۲۶۰ ق به دنبال شهادت حضرت عسکری علیه السلام ـ همچون حضرت عیسی علیه السلام و حضرت یحیی علیه السلام که در سنین کودکی عهده دار نبوّت شده بودند ـ در پنج سالگی منصب امامت شیعیان را عهده دار شدند. آن بزرگوار پس از سپری شدن دوران غیبت با تشکیل حکومت عدل جهانی احکام الهی را در سرتاسر زمین حاکمیت خواهد بخشید.
آخرین امام شیعیان در پانزدهم ماه شعبان ۲۵۵ ق، علی رغم مراقبت های ویژه مأموران حکومت عباسی، در خانه امام عسکری علیه السلام چشم به جهان گشودند. تولد مخفیانه آن حضرت بی شباهت به تولد حضرت موسی علیه السلام و حضرت ابراهیم خلیل علیه السلام نیست. همان گونه که این دو پیامبر بزرگ الهی تحت شدیدترین تدابیر امنیتی فرعونیان و نمرودیان به اراده خداوند و به سلامت در کنار کاخ فرعون و نمرود متولّد شدند، حضرت مهدی(عجل الله تعالی) نیز در حالی که جاسوسان و مأموران خلیفه عباسی تمام وقایع خانه امام یازدهم علیه السلام را زیر نظر داشتند، در کمال امنیت و بدون آن که دشمنان بویی ببرند، در سحرگاه روز جمعه نیمه شعبان قدم به جهان هستی گذاشتند.
سیمای امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی)
پیامبر اکرم(صلی الله علیه) و ائمه اطهار علیهم السلام هر کدام در سخنان خود به اوصاف امام مهدی(عجل الله تعالی) اشاره کرده اند. حضرت امام رضا علیه السلام در توصیف ویژگی های چهره و سجایای اخلاقی و ویژگی های برجسته آن حضرت می فرمایند: قائم آل محمد(عجل الله تعالی) هاله هایی از نور چهره زیبای او را احاطه کرده است رفتار معتدل و چهره شادابی دارد. از نظر ویژگی های جسمی شبیه ترین فرد به رسول خدا(صلی الله علیه) است. نشانه خاصّ او آن است که گرچه عمر بسیار طولانی دارد، ولی از سیمای جوانی برخوردار است؛ تا آن جا که هر بیننده ای او را چهل ساله یا کمتر تصور می کند. از دیگر نشانه های او آن است که تا زمان مرگ با وجود گذشت زمان بسیار طولانی هرگز نشان پیری در چهره او دیده نخواهد شد.
حجت خدا
روزی عثمان بن سعید بن عمری به همراه حدود چهل نفر از بزرگان شیعه به حضور امام عسکری علیه السلام رسیدند تا درباره جانشین آن حضرت سؤال کنند و در آینده از ایجاد اختلاف در مسئله امامت جلوگیری کنند. راوی می گوید: وقتی عثمان بن سعید به حضرت عسکری علیه السلام گفت: آمده ایم تا درباره مطلب مهمی که شما به آن آگاه ترید از شما سؤال کنیم، حضرت عسکری علیه السلام فرمودند: بنشین عثمان. پس از ساعتی امام علیه السلام فرمودند: آیا می خواهید بگویم به چه منظوری آمده اید؟ همه گفتند: ای فرزند رسول خدا، بفرمایید. آنگاه حضرت فرمودند: آمده اید تا درباره حجت خدا و امام پس از من بپرسید. همه گفتند: آری. در این لحظه ناگهان پسری که چهره درخشانی چون ماه داشت و از هر حیث به امام عسکری علیه السلام شبیه بود وارد شد. حضرت فرمودند: بعد از من پیشوای شما و جانشینم این فرزند من است. مواظب باشید پس از من در دین دچار آشفتگی نشوید…
دوران زندگی امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی)
دوران زندگی امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) به چهار دوره تقسیم می شود:
۱) از تولد تا غیبت امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) پس از تولد حدود پنج سال تحت سرپرستی پدر بزرگوارشان امام عسکری علیه السلام به صورت نیمه مخفی زندگی کردند. یکی از کارهای بسیار مهمی که حضرت امام حسن عسکری علیه السلام در این دوره انجام دادند این بود که امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) را به بزرگان شیعه معرفی کردند تا در آینده در مسئله امامت دچار اختلاف نشوند.
۲) غیبت صغری امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
پس از شهادت حضرت امام حسن عسکری علیه السلام در سال ۲۶۰ ق دوره غیبت صغری آغاز شد و تا سال ۳۲۹ ق ادامه پیدا کرد. در این دوره امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) از طریق چهار نائب به ادامه امور مردم می پرداختند.
۳) دوره غیبت کبری امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
این دوران از سال ۳۲۹ ق شروع شد و تا زمانی که خداوند مصلحت بدانند ادامه خواهد داشت در این دوره پاسخ به پرسش ها و احکام مردم بر عهده نایبان عام آن حضرت است و حضرت نایب خاصی برای این دوره معرفی نکرده اند.
۴) دوره حکومت امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
پس از ظهور، امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) بر اساس احکام اسلام حکومت واحد جهانی تشکیل خواهند داد که در سایه آن سرتاسر عالم پر از عدل و داد خواهد شد.
صورت و سیرت امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی)
چهره و شمایل حضرت مهدی (علیه السلام) را راویان حدیث شیعی و سنی چنین نوشته اند چهره اش گندمگون ، ابروانی هلالی و کشیده ، چشمانش سیاه و درشت و جذاب ، شانه اش پهن ، دندانهایش براق و گشاد ، بینی اش کشیده و زیبا، پیشانی اش بلند و تابنده . استخوان بندی اش استوار و صخره سان ، دستان و انگشتهایش درشت .گونه هایش کم گوشت و اندکی متمایل به زردی – که از بیداری شب عارض شده -بر گونه راستش خالی مشکین . عضلاتش پیچیده و محکم ، موی سرش بر لاله گوش ریخته ، اندامش متناسب و زیبا ، هیاتش خوش منظر و رباینده ، رخساره اش در هاله ای از شرم بزرگوارانه و شکوهمند غرق . قیافه اش از حشمت و شکوه رهبری سرشار .نگاهش دگرگون کننده ، خروشش دریاسان ، و فریادش همه گیر ” .حضرت مهدی صاحب علم و حکمت بسیار است و دارنده ذخایر پیامبران است. وی نهمین امام است از نسل امام حسین (علیه السلام) اکنون از نظرها غایب است. ولی مطلق و خاتم اولیاء و وصی اوصیاء و قائد جهانی و انقلابی اکبر است. چون ظاهر شود ، به کعبه تکیه کند، و پرچم پیامبر ( صل الله علیه و آله ) را در دست گیرد و دین خدا را زنده و احکام خدا را در سراسر گیتی جاری کند . و جهان را پر از عدل و داد و مهربانی کند .حضرت مهدی (علیه السلام) در برابر خداوند و جلال خداوند فروتن است . خدا و عظمت خدا در وجود او متجلی است و همه هستی او را فراگرفته است. مهدی (علیه السلام) عادل است و خجسته و پاکیزه . ذره ای از حق را فرو نگذارد . خداوند دین اسلام را به دست او عزیز گرداند. در حکومت او ، به احدی ناراحتی نرسد مگر آنجا که حد خدایی جاری گردد.مهدی (علیه السلام) حق هر حقداری را بگیرد و به او بدهد. حتی اگر حق کسی زیر دندان دیگری باشد ، از زیر دندان انسان بسیار متجاوز و غاصب بیرون کشد و به صاحب حق باز گرداند. به هنگام حکومت مهدی (علیه السلام) حکومت جباران و مستکبران،ونفوذ سیاسی منافقان و خائنان ، نابود گردد . شهر مکه – قبله مسلمین – مرکز حکومت انقلابی مهدی شود . نخستین افراد قیاماو، در آن شهر گرد آیند و در آنجا به او بپیوندند…برخی به او بگروند ، با دیگران جنگ کند ، و هیچ صاحب قدرتی و صاحب مرامی، باقی نماند و دیگر هیچ سیاستی و حکومتی ، جز حکومت حقه و سیاست عادله قرآنی ، در جهان جریان نیابد . آری ، چون مهدی (علیه السلام) قیام کند زمینی نماند ، مگر آنکه در آنجا گلبانگ محمدی : اشهد ان لا اله الا الله ، و اشهد ان محمدا رسول الله ، بلند گردد .در زمان حکومت مهدی (علیه السلام) به همه مردم ، حکمت و علم بیاموزند ، تا آنجا که زنان در خانه ها با کتاب خدا و سنت پیامبر (صلی الله علیه و آله) قضاوت کنند. در آن روزگار ، قدرت عقلی توده ها تمرکز یابد . مهدی (علیه السلام) با تایید الهی ، خردهای مردمان را به کمال رساند و فرزانگی در همگان پدید آورد … .مهدی (علیه السلام) فریاد رسی است که خداوند او را بفرستد تا به فریاد مردم عالم برسد .در روزگار او همگان به رفاه و آسایش و وفور نعمتی بیمانند دست یابند . حتی چهارپایان فراوان گردند و با دیگر جانوران ، خوش و آسوده باشند. زمین گیاهان بسیار رویاند آب نهرها فراوان شود ، گنجها و دفینه های زمین و دیگر معادن استخراج گردد . در زمان مهدی (علیه السلام) آتش فتنه ها و آشوبها بیفسرد ، رسم ستم و شبیخون و غارتگری برافتد و جنگها از میان برود .در جهان جای ویرانی نماند ، مگر آنکه مهدی (علیه السلام) آنجا را آباد سازد .در قضاوتها و احکام مهدی (علیه السلام) و در حکومت وی ، سر سوزنی ظلم و بیداد بر کسی نرود و رنجی بر دلی ننشیند .مهدی ، عدالت را ، همچنان که سرما و گرما وارد خانه ها شود ، وارد خانه های مردمان کند و دادگری او همه جا را بگیرد .
اصحاب و یاران امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی):
عثمان بن سعید عمروى (متوفاى سال ۲۶۵ ق.).
محمد بن عثمان عمروى (متوفاى سال ۳۰۴ق.).
حسین بن روح نوبختى (متوفاى سال ۳۲۶ق.).
على بن محمد سمرى (متوفاى سال ۳۲۹ق.).
این چهار تن نماینده بلافصل امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) بودند که در ایام غیبت صغرى، پس از شهادت امام حسن عسکرى(علیه السلام)، از سال ۲۶۰ تا ۳۲۹، به مدت ۷۰ سال به ترتیب، واسطه میان امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) وشیعیان ایشان بودند. این چهار نفر به )نوّاب اربعه( مشهورند. ولى در هنگام خروج آن حضرت، ۳۱۳ نفر از یارانش به او پیوسته و نخستین هسته لشکریان امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) را تشکیل مىدهند. علاوه بر آنان، هزاران نفر در ایام غیبت آن حضرت به این مقام ارجمند نایل شده‌اند که بر دیگران پنهان مانده است و پنهان خواهد ماند. همچنین افراد بسیارى در ایام غیبت به محضرش شرفیاب گشته و از عنایاتش بهرهمند شده‌اند که در این جا به نام برخى از آنان اشاره مى گردد:
اسماعیل بن حسن هرقلى.
سید محمد بن عباس جبل عاملى.
سید عطوه علوى حسنى.
امیراسحاق استرآبادى.
ابوالحسین بن ابى بغل.
شریف عمر بن حمزه.
ابوراجح حمامى.
شیخ حر عاملى.
مقدس اردبیلى.
محمد تقى مجلسى.
میرزا محمد استرآبادى.
علامه بحر العلوم.
شیخ حسین آل رحیم.
ابوالقاسم بن ابى جلیس.
ابو عبداللَّه کندى.
ابو عبداللَّه جنیدى.
محمد بن محمد کلینى.
محمد بن ابراهیم بن مهزیار.
محمد بن اسحاق قمى.
محمد بن شاذان نیشابورى.
زمامداران معاصر امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) :
امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) از زمان تولد (سال ۲۵۵ هجرى) تا زمان ظهور و تشکیل حکومت جهانى، با تمام حاکمان و زمامداران کشورهاى اسلامى و غیر اسلامى، معاصر بوده و خواهد بود؛ اما خلفاى عباسى که در ایام غیبت صغراى آن حضرت بر مسلمانان حکومت راندند، عبارتند از:
مهتدى عباسى (۲۵۵ – ۲۵۶ق.).
معتمد عباسى (۲۵۶ – ۲۷۹ق.).
معتضد عباسى (۲۷۹ – ۲۸۹ق.).
مکتفى عباسى (۲۸۹ – ۲۹۵ق.).
مقتدر عباسى (۲۹۵ – ۳۲۰ق.).
قاهر عباسى (۳۲۰ – ۳۲۲ق.).
راضى عباسى (۳۲۲ – ۳۲۹ق.).
متقى عباسى (۳۲۹ – ۳۳۳ق.).
هنگامى که امام زمان حضرت مهدی (عجل الله تعالی) ظهور کند و قیام آزادى بخش وى فراگیر شود، برخى از سلاطین و حاکمان کشورها در برابر او تواضع نموده و سر تسلیم فرود مىآورند و برخى دیگر با آن حضرت، به مقابله و منازعه بر مىخیزند و پس از درگیرى، متحمل شکست و اضمحلال خواهند شد و حکومت آن حضرت، از شرق تا غرب کره زمین را فرا خواهد گرفت. در این باره، روایات فراوانى از معصومین(علیه السلام)نقل شده است که براى نمونه، حدیثى را از امام محمد باقر(علیه السلام) بیان مىکنیم:
عَن أبی جعفر(علیه السلام) قال: القائِمُ مِنّا مَنصُورٌ بالرُّعبِ، مُؤیّدٌ بالنَّصر، تُطوى له الأرضُ وَتظهَرُ لَهُ الکنوزُ ویبلغُ سُلطانه المشرقَ والمغرِبَ ویُظِهرُ اللَّهُ دینهُ على الدّینِ کُلّه ولو کَرِهَ المُشرکون فلا یَبقى على وجهِ الأرضِ خرابٌ إلّا عمّر وینزلُ روحُاللَّهِ عیسى بن مریم فیُصلّی خلفه.(۱)
قیام کننده از ما منصور به رعب و مؤیّد به نصر است. زمین از براى او در نوردیده شود و گنجهاى پنهان را براى او آشکار کند. سلطنت و حکومت او شرق و غرب را فرا خواهد گرفت و خداوند منان، به دست او دین خود را بر همه دینها غالب گرداند، اگر چه مشرکان را خوش نیاید. در روى زمین هیچ خرابى باقى نماند، مگر این که آبادش کند و روح اللَّه، عیسى بن مریم از آسمان نازل شده و بر او اقتدا کند و پشت سرش نماز بخواند.
