از جمله بیانات تقریر شده حجت الاسلام و المسلمین ناصر رفیعی با موضوع فضیلت ماه رجب:
خداوند تبارک و تعالی گاهی در زمان گاهی در مکان گاهی در اشیاء گاهی در افراد برکت قرار داده است یعنی یک چیز اندکی را آثار زیادی بر آن مترتب کرده است. علامه طباطبائی میفرماید: برکت یعنی کم اما پر اثر غیر از زیاد است زیاد این طور ممکن است باشد کسی میلیاردر هم باشد ولی برکت در او نباشد.
اقسام برکت
چهار قسم را من مثال میزنم، برکت گاهی در زمان است مثل شب قدر یک شب را مساوی کرده با هزار ماه یعنی هشتاد و چند سال. گاهی در مکان است نماز در مسجد الحرام صد هزار برابر در مدینه ده هزار برابر است زیر قبهی اباعبدالله دعا به اجابت میرسد این هم میشود مکان. گاهی در اشیاء است یک شیء را خدا با برکت قرار داده مثلاً پیراهن حضرت یوسف که چشم را شفا میدهد حجرالاسود به منزلهی دست خداست خود قرآن کریم. گاهی هم در افراد است یک فردی با برکت است مثل زهرای مرضیه سلام الله علیها یک بانوی بزرگوار عمر به این کوتاهی اما مادر یازده امام است این همه سادات از نسل ایشان هستند و هم چنین افراد دیگر خود حضرت عیسی علیه السلام. قرآن میفرماید: «وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا» (1) خدا من را با برکت قرار داد.
من خدمت بینندگان بی تعارف عرض میکنم گاهی از اوقات من این مثال را باز هم گفتم در برنامههای چند سال قبل، باتریهای وجود انسان ضعیف میشود نمیگویم خاموش میشود آن باتری ایمان اگر خاموش شود انسان میشود کافر ولی ضعیف میشود در خیلی از ما آن نماز صبح نماز ظهر آن ارتباط با خدا و ترک محرمات. گاهی میگویند مدتی است احساس میکنم به هم ریخته هستم ماشین در خیابان وقتی باتریاش ضعیف میشود گاهی میگویند با یک ماشین دیگر بکشیم ببریمش که مثلا بوکسل بکنیم گاهی میگویند یک باتری بیاوریم کنارش گاهی هم میگویند هولش بدهیم وقتی هول میدهند اگر شانس آن رانندهی ماشین باشد سرازیری باشد خیلی نیاز به هل دادن ندارد یعنی بنشیند پشت ماشین در آن سرازیری یک کمی یک دست بزنند روشن میشود، رجب و شعبان و رمضان سه سرازیری است برای آن باتریهایی که ضعیف شده خیلی راحت روشن میشود خدا یک برکتی در این سه ماه قرار داده یک نورانیتی در این سه ماه قرار داده که به سهولت میشود انسان ره طولانی را در واقع با پیمودن اندکی راه برود، ره چند ساله را یک شبه برود.
یکی از اینها ماه رجب است مرحوم آمیرزا جواد آقای ملکی تبریزی کتابی دارند المراقبات ترجمه هم شده بینندگان بخوانند مراقبات هر ماه را نوشته ماه رجب را مفصل نوشته ایشان یک روایتی را آن جا نقل میکند خیلی روایت عجیبی است از رسول خدا معروف است به روایت ملک داعی که پیغمبر خدا فرمود: إِنَّ اللَّهَ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى نَصَبَ فِي السَّمَاءِ السَّابِعَةِ مَلَكاً يُقَالُ لَهُ الدَّاعِي فَإِذَا دَخَلَ شَهْرُ رَجَبٍ يُنَادِي ذَلِكَ الْمَلَكُ كُلَّ لَيْلَةٍ مِنْهُ إِلَى الصَّبَاحِ طُوبَى لِلذَّاكِرِينَ طُوبَى لِلطَّائِعِينَ وَ يَقُولُ اللَّهُ تَعَالَى أَنَا جَلِيسُ مَنْ جَالَسَنِي وَ مُطِيعُ مَنْ أَطَاعَنِي وَ غَافِرُ مَنِ تَغْفَرَنِي الشَّهْرُ شَهْرِي وَ الْعَبْدُ عَبْدِي وَ الرَّحْمَةُ رَحْمَتِي فَمَنْ دَعَانِي فِي هَذَا الشَّهْرِ أَجَبْتُهُ وَ مَنْ سَأَلَنِي أَعْطَيْتُهُ وَ مَنِ اسْتَهْدَانِي هَدَيْتُهُ وَ جَعَلْتُ هَذَا الشَّهْرَ حَبْلًا بَيْنِي وَ بَيْنَ عِبَادِي فَمَنِ اعْتَصَمَ بِهِ وَصَلَ إِلَيَّ (2) وقتی ماه رجب وارد میشود فرشتهای از شب تا به صبح ندا میدهد خوشا به حال آنهایی که ذکر میگویند در ماه رجب خوشا به حال آنهایی که اطاعت خدا را بکنند هر کسی بنشیند با من من هم نشین او میشوم هر کسی من را اطاعت بکند من میشوم مطیعش خیلی عجیب است هر کسی طلب مغفرت بکند من او را میبخشم این ماه ماه من است تو هم که بندهی من هستی رحمت هم که رحمت من است هر کس در این ماه من را بخواند جوابش را میدهم هر کس از من تقاضا بکند به او میبخشم هر کس طلب هدایت بکند آنهایی که یک وقت احساس میکنند هدایت در زندگی شان کم رنگ است هر کس هدایت بخواهد هدایت میکنم.
این عبارت خیلی عجیب است میگوید مردم من یک ریسمان یک طناب یک سیم اتصال ویژه و الا سیم اتصال خدا که همیشه است من بین بندگانم و خودم در این ماه قرار دادم بعد از این که این روایت را نقل میکند خیلی عبارت عجیب است مینویسد «يَا حَسْرَتَى عَلَى مَا فَرَّطتُ فِي جَنبِ اللَّهِ» (3) وای بر آن کسانی که کوتاهی بکنند. بعد مینویسد اَینَ الشَّاکِرُون اَینَ العُقَلَا کجایید سپاسگزارها، کجایید تلاشگرها، کجایید عاقلها، از این لطفی که خدا به شما کرده همین طور یکی یکی این عبارات را به کار میبرد بعد سلام میدهد به این فرشته اَلسَّلامُ عَلَیکَ اَیها المُنَادِی مِنَ الله ای فرشتهای که از جانب خدا این ندا را برای ما آوردی سلام بر تو باد.
اعمال ماه رجب
حالا من اشاره میکنم به بعضی از اعمال ماه رجب تفصیلش در مفاتیح است هدف ما وقتی این را مطرح میکنیم این نیست حالا کسی همهی کارهایش را تعطیل کند از اول ماه رجب اینها را شروع بکند نه وقتی قرار است اسم انسان در مجموعهای ثبت شود ممکن است بیست درصد ده درصد هر چقدر بتوانیم من میخواهم ببینم این بیننده خود بنده چقدر میتوانم در این ماه رجب خودم را در این سلک و دایره قرار بدهم.
نکتهی دوم این که توقعمان را از اول بالا نبریم بگوییم باشد اینها را انجام میدهیم تا آخر ماه رجب حتما مریض ما از جا باید بلند شود دختر ما باید شوهر بکند نه این طوری معامله مان نمیشود شما از اول برای خدا خط و نشان نکشید شما گفتید که خدا گفته جواب میدهم جواب میدهم الزاما معنی اش این نیست که حتما عین خواستهی شما تحقق پیدا بکند نه بیهیچ توقعی فقط برای آن ارتباط با خدا برای آن رشد و تعالی که ان شاء الله این سرازیری اول و دوم و سوم بعد هم کسی نگوید شما گفتید سه سرازیری حالا اولی اش رد شود ما در دومی میرویم نه معلوم نیست امر کفاف بدهد انسان بتواند شعبان رمضان را درک بکند لذا از همان آغاز و روز اول عزیزان وارد شوند. من اعمال سختش را هم نمیگویم آسانها را عرض میکنم.
امام سجاد علیه السلام در تمام این ماه در تمام سجدههای این ماه یعنی سجدههای نماز یا سجدههای مستحبی این دعا را میخواندند: « عَظُمَ الذَّنْبُ مِنْ عَبْدِکَ فَلْیحْسُنِ الْعَفْوُ مِنْ عِنْدِکَ »(4) خدایا گناه بنده بزرگ است اما عفو تو هم عفو بلند و نیکویی است. همان رکعتهای آخر نماز ولو شده روزی یک بار دعایی که امام سجاد در همهی سجدههای ماه رجب میخواندند این را بخوانند.
دوم ده هزار سورهی توحید هزار و صد یعنی هر سه نقل شده هر چقدر توانش را دارید شاید هم این به ترتیب حال افراد است من یک سال یادم است مکه بودم ده هزار تا را خواندم فرصت داشتم در همین مسیر هتل و مسجد الحرام و وقت نماز شمردم دیدم شاید بیشتر هم شد چون فرصت بود وقتی هم نمیگیرد شما صد توحید را بخواهید بخوانید که سه توحید معادل یک ختم قرآن است شاید در همین برنامه عرض کردیم وقتی جنازهی معاذ را در قبر گذاشتند پیغمبر فرمودند: فرشتههای زیادی در تشییع جنازهی او شرکت کردند شاید هفتاد هزار فرشته، از جبرئیل سوال کرد: پیغمبر خدا چرا این همه فرشته در تشییع جنازه حضور دارند؟ جبرئیل عرض کرد: چون معاذ زیاد سورهی توحید میخواند. هزار مرتبه یا بیشتر اینها برای طول ماه است.
لا اله الا الله گفتن، استغفار البته هزار و بیشتر هم نقل شده استغفار در این ماه اینها چیزهای سادهای است راننده پشت ماشین، خانم در آشپزخانه، در صف نانوایی در مسیر حتی انسان نشسته برنامهای را میبیند میخواهد فیلم را ببیند یا سخنرانی را گوش بدهد میتواند با خودش این اذکار را بگوید توجه به معانی هم داشته باشد آن توجه خیلی مهم است.
نکتهی بعدی در این ماه در سرتاسر این ماه هر شبی دو رکعت نماز دارد شبها که این دو رکعت نماز که بعد از نماز مغرب خوانده میشود هر شب در واقع دو رکعت میشود مجموعا سی رکعت از شب اول هر رکعتی حمد، سه مرتبه کافرون، یک مرتبه توحید، ساده است وقتی نمیگیرد در هر رکعتی حمد هم خوانده میشود ثواب عجیبی است شصت حج شصت عمره بعضیها میگویند حج با این مکافات و زحمت ما. یک کلمه جواب دادیم خود خدا یک شب را در قرآن برابر هزار ماه قرار داده «لَيْلَةُ الْقَدْرِ خَيْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ» (5) در بنی اسرائیل افرادی بودند هشتاد و چند سال عبادت کردند یا جهاد کردند مسلمانها وقتی این را از پیغمبر شنیدند گفتند نمیشود یک چنین عمری هم ما داشته باشیم هشتاد سال عبادت کنیم جهاد کنیم این آیه نازل شد شما شب قدر را درک بکنید از هزار ماه که در عبادت و جهاد باشید بالاتر است.
یک نمازی هم شب اول ماه دارد یعنی جمعه شب که اگر ماه رویت شود و شب اول ماه باشد این نماز را هم من تاکید دارم چون در روایات دارد اگر کسی این نماز را بخواند پیغمبر وقتی این روایت را خواند نوشتند آستینش را بالا زد دستش را آورد بالا قَالَ رَسُولُ اللَّهِ أَ تَدْرُونَ مَا ثَوَابُهُ قَالُوا اللَّهُ وَ رَسُولُهُ أَعْلَمُ قَالَ فَإِنَّ الرُّوحَ الْأَمِينَ عَلَّمَنِي ذَلِكَ وَ حَسَرَ رَسُولُ اللَّهِ ص عَنْ ذِرَاعَيْهِ وَ قَالَ حُفِظَ وَ اللَّهِ فِي نَفْسِهِ وَ أَهْلِهِ وَ مَالِهِ وَ وُلْدِهِ و أُجِيرَ مِنْ عَذَابِ الْقَبْرِ وَ جَازَ عَلَى الصِّرَاطِ كَالْبَرْقِ الْخَاطِفِ مِنْ غَيْرِ حِسَابٍ (6) فرمود جبرئیل این نماز را به من یاد داده و فرموده اگر کسی این نماز را شب اول ماه رجب بخواند اولادش مالش خانواده اش و خودش حفظ میشوند یعنی خطرات غیر مترقبه او را تهدید نمیکند نه این که بگوییم از فردا هدایت بفرما.
همهی بیمارستانها تعطیل نمیشود یعنی حتی ممکن است بعضی خطرات جسمی نباشد خطرات فکری انحرافات فکری باشد این نماز یک امنیتی را ایجاد میکند جالب این است فرمود اگر کسی این نماز شب اول رجب را بخواند از عذاب قبر در امان میخواند، خیلی ساده است مقدارش زیاد است اما ساده است این نماز ده تا دو رکعت است بعد از نماز مغرب، مثل نماز صبح است حمد و توحید است یعنی شما میتوانید نشسته هم بخوانید. نمازهای مستحبی را نشسته هم میشود خواند، شرط قیام ندارد، حتی در مسیر هم میتواند بخواند، ده تا دو رکعت بعد از نماز مغرب که این در مفاتیح هم آمده.
احیاء شب اول ماه هم خیلی توصیه شده اگر کسانی توفیق داشته باشند به هر حال از آن چهار شب ویژهای است که در سال ذکر شده. دعای یا من ارجوه که تاکید شده خوانده شود و نکتهی بسیار مهم که در این ماه ان شاء الله خداوند به ما و شما توفیق بدهد از نزدیک نشد از راه دور بکنیم زیارت اباعبدالله علیه السلام است اول ماه برویم بامی بلندی جایی که زیر آسمان باشد کار سختی هم نیست رو به قبله سه مرتبه صلی الله علیک یا اباعبدالله ، صلی الله علیک یا اباعبدالله ، صلی الله علیک یا اباعبدالله
امروز خود افرادی که ترویج کردند در دنیا بیدینی و ابتذال را تبدیل کردند زدن را به یک وسیلهی متاسفانه خیلی از تجارتها و فسادها خود آن کسانی که این بنیان را از هم پاشیدند با فیلمها با تلاششان خود آنها امروز به این نتیجه رسیدند که کار اشتباه بوده نیاز بشر نیاز به معنویت است لذا میبینید روی آوردند به معنویت به مراکز زیارتی و عبادتی حتی عرفانهای حلقه درست است آن چیزی که آنها میگویند عرفان حقیقی نیست و دارند باز مسیر را اشتباه میروند ولی این دستاویز است یعنی نیاز به معنویت نیاز است بالاخره بشر خسته میشود یک جایی میبُرَد.
شما صد فیلم هم دیدی هزار دروغ گفتی صد ارتباط داشتی پنج هزار لیتر مشروب هم خوردی آخرش چه؟ طرف میبرد لذا خوب است از همان اول ورود به این عرصه پیدا نکند چرا؟ چون تمام آن معنویتی که شما خرج صاف کردن این تخریب شود روایت داریم کسی شراب بخورد تا چهل روز نمازش قبول نیست نه این که کسی که شراب خورده بگوید تا چهل روز نماز نمیخوانیم نه مثل بیماری که لاغر شده گوشت که میخورد باید لاغری جبران شود خلا را پر بکند در صورتی که سالم بود این به درد توانش میخورد این نماز چهل روزه باید صرف این شود که باید شراب خواری را درست بکند و الا نمیگوید نخوان این نکتهی بزرگی است که ما روی به معنویت بیاوریم در طول سال ممکن است انسان به خاطر روزمرگی و کار و تلاش خیلی چیزها را موفق نشود.
تقاضای من این است که با حلول ماه رجب این موارد را رعایت بکنند دائم با وضو باشند این جزء آداب ماه رجب نیست همیشه سفارش شده سعی کنیم تمرین زبان بکنیم اعتکاف وارد است روزه وارد است سعی کنیم یک سری از عادات غلطمان را بگوییم خدایا از اول ماه رجب میخواهیم بگذاریم کنار انصافا اگر کسی در این سه ماه بتواند خودش را کنترل بکند بارش را بسته، خدا رحمت کند مرجعی بود در جوانی خدمت ایشان رسیدم در آستانهی نود سالگی بود گریه میکرد میگفت یک روزه نمیتوانم بگیرم حتی شبهای قدر را بیست و یکم ماه رمضان را ولی در جوانی سه ماه رجب شعبان رمضان را روزه میگرفتم. روزی خواهد رسید که نخواهیم توانست روزه بگیریم ان شاء الله دوستان اهمیت بدهند به روزهی این ماه و اعمال این ماه.
ماه رجب ماه سازندگی و خودسازی
این ماه فرصت خوبی است برای سازندگی و خودسازی عزیزان خودشان را مقید بکنند یک برنامه برای خودشان بریزند بسیاری از ما مشکل وقت نداریم وقت زیاد داریم مشکل بی برنامگی داریم این است که گاهی عزیزان نذر میکردند روزی صد آیه بخوانند و اگر نخوانند این قدر صدقه بدهند یا این قدر روزه بگیرند این خودش تقید میآورد تقید به برنامه خیلی مهم است این خوب نیست که انسان صبح از خواب بلند شود بگوید هر طوری که گذشت امروز نه یک برنامهریزی خوبی برای خودمان داشته باشیم کارها هم کارهای سخت و مشکلی نیست مثل اذکاری که گفتیم در مسیر در آشپزخانه خانه پشت ماشین هم میشود انجام داد نمازهای مستحبی را در هر حالی میشود خواند.
عمده آن مراقبت و توجه است که انسان سعی بکند احساس بکند رفتارش تغییر کرده یک اتفاقی افتاده «حوّل حالنا الی أحسن الحال» شود چطور شما نوروز به هر خانهای میروید میفهمید این خانه تغییر کرده ولو با یک جارو کردن یک گل یک سفره یک ماهی این تغییر در ما ایجاد شود. ماه رجب مبعث پیغمبر گرامی اسلام و آغاز نزول قرآن است و سورهی مبارکهی علق است.
خدایا به آبروی پیغمبر رحمت و مهربانی اسلام را در سراسر جهان سربلند بگردان. عدهای از مسلمانها در کشورها امروز تحت ظلم و ستم هستند مظلومانه حقوقشان ضایع میشود ملت مظلوم یمن ملت مظلوم بحرین سوریه عراق آذربایجان خیلی کشورها که فرصت نباشد نام ببرم یک دعای کلی میکنم خدایا همهی مظلومان عالم را از ستمگران رهایی عنایت بفرما.
پینوشتها:
1) سوره مریم آیه 31
2) مستدرک الوسائل، ج 7، ص 535
3) سوره زمر آیه 56
4) مصباح المتهجد، ص 801
5) سوره قدر آیه 3
6) بحارالانوار، ج 98، ص 379