مهدویت در سیره نظری و کلامی

دراینجا مهدویت در سیره نظری و کلامی پیامبر صلوات الله علیه را می خوانیم:

در چشم انداز اندیشه نبوی زنجیره حجت‌های الهی در ساختار نظام امام تجلی می‌یابد و مهم اینکه اندیشه منجی موعود عجل الله تعالی فرجه از نظرگاه نبوی در ساختار نظام امامت دیده شده است. شاخصه دولت موعود در اندیشه نبوی صلوات الله علیه ، حتمی بودن حکومت جهانی حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه است اینکه در روایات تاکید شده که حتما ظهور رخ می‌دهد و اینکه دنیا تمام و قیامت برپا نمی‌شود مگر ظهور قبل از آن حادث شود؛ یعنی این بشارت قطعی است؛ البته طبیعی است که پیامبر صلوات الله علیه درصدد تسکین خاطر بشر و زنده کردن انگیزه و امید در بشریت بوده باشند.
پیرامون رویکرد نبوی صلوات الله علیه نسبت به مهدویت باید اذعان داشت که پیامبر صلوات الله علیه درصدد مهندسی فرهنگی و خط مشی گذاری در موضوع اندیشه نجات گرایانه مهدویت بوده اند. حضرت رسول صلوات الله علیه با طرح و تبیین مسئله مهدویت ده ها سال قبل از ولادت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه ، بُن مایه های مهدویت را پایه ریزی کردند. مهم‌ترین منبع ویژگی شناسی منجی در اسلام، روایات حضرت رسول صلوات الله علیه است اگر این احادیث نبود مهدویت اصیل به دست ما نمی‌رسید. معتقدیم مهدویت شاخصه‌های منحصر بفردی دارد که باید بازنمایی شوند. نخستین نکته این است که اساسا در نظرگاه پیامبر صلوات الله علیه اندیشه نجات گرایانه مهدویت مبتنی بر مبانی است.

تجلی زنجیره حجت های الهی در ساختار امامت

در چشم انداز اندیشه نبوی زنجیره حجت‌های الهی در ساختار نظام امام تجلی می‌یابد و مهم اینکه اندیشه منجی موعود عجل الله تعالی فرجه از نظرگاه نبوی در ساختار نظام امامت دیده شده است. چنان که در روایات بسیاری از پیامبر صلوات الله علیه بر امامت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه تاکید شده و ایشان خط بطلان بر تصویر مهدی آخرالزمان عجل الله تعالی فرجه به مثابه خلفای رایج کشیده اند.
باید توجه داشت در ساختار اندیشه نبوی صلوات الله علیه ، منجی موعود عجل الله تعالی فرجه باید لاجرم امام باشد، انبوه روایات ذیل عقدیه اثنی عشری بر این مهم تاکید دارد چنان که شیخ صدوق در کتاب شریف کمال الدین از حضرت رسول صلوات الله علیه نقل کرده که فرمودند: امامان پس از من 12 نفر هستند، اولین آنها علی علیه السلام و آخرین آنها قائم عجل الله تعالی فرجه است و در روایتی دیگر پیامبر صلوات الله علیه تصریح می کنند که: ای علی! تو و 11 نفر از فرزندان تو ائمه بعد از من هستید.
مهم ترین تمایز موعودباوری در اندیشه نبوی صلوات الله علیه ، در جوهر مهدویت است که در ذات و جوهر خود به مثابه ظهور و تحقق حقیقت در زمین است، در نظرگاه حضرت صلوات الله علیه ، امام مهدی عجل الله تعالی فرجه حجت الهی است و در سایه ظهور حجت الهی حکومت جهانی اسلام محقق می شود.

نقطه پایانی ستیزه حق و باطل

بنابر آموزه‌های نبوی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه دارای مقام امامت است و این مقام تنها با نصب و جعل الهی ممکن می‌شود، همچنین امام معصوم و دارای علم لدنی است. دومین نکته آنکه پیامبر صلوات الله علیه ، اندیشه نجات گرایانه مهدوی را در قالب ستیزه جبهه حق و باطل مطرح می‌کنند. روایاتی داریم در منابع شیعی و اهل سنت که این دو خط در تاریخ دیده شده اند و مهدویت در نظرگاه نبوی صلوات الله علیه ، از منظر فلسفه تمدنی و تاریخی است یعنی نقطه پایانی تضاد و درگیری حق و باطل و نابودی کفر به رهبری حضرت بقیه الله الاعظم عجل الله تعالی فرجه محقق می‌شود.

عصر غیبت، زمینه ساز ظهور حق

اگر در اندیشه نبوی بر غیبت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه تاکید شده، برای آن است که این غیبت شرایط ظهور حق را در زمین مهیا می‌کند، تجربه تاریخی غیبت این شرایط معرفتی و انفسی را فراهم می‌کند که اهل حق، باطل را تشخیص داده و از دل و جان تسلیم حق شوند. نکته دیگر آنکه از دیدگاه نبوی، شکل گیری امت اسلامی هم مدنظر است یعنی در تبیین اندیشه مهدویت برای آنکه امت از شر خطرِ بودن و ماندن به جای شدن و خطر خوبی به جای خوشی در امان باشد، به انگیزه و مسیری نیاز دارد که در امامت نهفته و عامل حیات امت است.

به عبارت دیگر، مدنظر رسول خدا صلوات الله علیه این است که امت اسلامی به تناسب جایگاه امام و حلقه پایانی این سلسله یعنی حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه با تاکید در عباراتی همچون مهدی امة و. . نمود می یابد، علاوه بر این تصریح دارند که نجات بخشی مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه ، جمعی است و از این رو تحرک جمعی را می‌طلبد برخلاف نجات گرایی هایی که فردی است و تحرک جمعی ندارد! باید توجه داشت آموزه مهدویت از نظرگاه نبوی صلوات الله علیه دارای شاخصه‌ها و ویژگی های خاصی است از جمله آنها جهان شمولی اندیشه مهدوی است از نظر حضرت رسول صلوات الله علیه ، منجی موعود عجل الله تعالی فرجه جهانگیر و فراگیر است چنان که فرمودند: اگر از عمر دنیا یک روز فقط مانده باشد خداوند مردی از اهل بیت من برمی‌انگیزاند تا زمین را پر از عدل کند.

جهان شمولی و فراگیری عدل و قسط در دولت موعود

این جهان شمولی و فراگیری عدل و قسط به جهانی بودن اقدامات و عدل مهدوی تصریح دارد یعنی رسالت حضرت مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه ، همه جهان را در برمی گیرد و به یک نژاد، ملت، قوم و مذهب محدود نیست. اینکه در این روایت به برپایی عدل و قسط تصریح شده نشان می دهد که موعود اسلامی کارکرد صرفاً معنوی ندارد و حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه صرفاً یک مرشد معنوی نیست بلکه کارکردها اجتماعی دارد و برای نجات انسان ها هم در دنیا و هم در آخرت می‌آید.
دومین شاخصه دولت موعود در نگاه حضرت رسول صلوات الله علیه عدالت به عنوان مهمترین دستاورد ظهور امام مهدی عجل الله تعالی فرجه است عدالتی که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه درصدد تحقق آن است در همه سطوح و برای همه مردم محقق می شود و هیچ نهادی نمی ماند مگر عدالت در آن نفوذ می کند.
سومین شاخصه مهدویت در اندیشه نبوی تعین و تشخص منجی است، در روایات حضرت رسول صلوات الله علیه منجی هم معین است و هم مشخص یعنی وعده برپایی عدالت به دست یک شخص از پیش تعیین شده، محقق می‌شود این وعده آرمانی نیست و به دست هر کسی رخ نمی‌دهد بلکه از قبل مشخص شده و نسب و حسب منجی معلوم است. برای همین پیامبر صلوات الله علیه به تبارشناسی مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه و ابهام زدایی از ایشان اهتمام کرده‌اند، تبار، نسب، کنیه، قبیله و شرایط و ویژگی های ظاهری و جسمانی ایشان در روایات نبوی صلوات الله علیه تصریح شده است. در نظرگاه پیامبر خاتم صلوات الله علیه ، موعود نامتعین و نوعی نیست که بعدا بتوان این صفت را بر هر کسی تطبیق داد بلکه منجی موعود شخصیتی تبیین و تعیین شده است.
چهارمین شاخصه دولت موعود در اندیشه نبوی صلوات الله علیه ، حتمی بودن حکومت جهانی حضرت حجت عجل الله تعالی فرجه است اینکه در روایات تاکید شده که حتما ظهور رخ می دهد و اینکه دنیا تمام و قیامت برپا نمی‌شود مگر ظهور قبل از آن حادث شود یعنی این بشارت قطعی است البته طبیعی است که پیامبر صلوات الله علیه درصدد تسکین خاطر بشر و زنده کردن انگیزه و امید در بشریت بوده باشند. در بیان و بلاغ رسول خدا صلوات الله علیه ، انتظار منجی موعود عجل الله تعالی فرجه، مبتنی بر تکلیف محوری و فرصت محوری و تاکید بر نقاط مهم و راهبردی است. ایشان نقاط مهم و راهبردی اندیشه مهدویت را معرفی کرده اند. بعضاً روایات فراوانی به دروغ به ایشان نسبت داده اند که مجموع آنها قابل استناد نیست.
اندک روایات صحیح السند نبوی صلوات الله علیه ، مهم‌ترین نقاط راهبردی مهدی را تبیین کرده‌اند. در رصد موضوعات مهدوی در اندیشه پیامبر صلوات الله علیه باید در پی‌ساختار اندیشه‌ای باشیم که ایشان درصدد بیان آن بوده‌اند. یکی از مهم‌ترین مباحث در این مورد، نمادپردازی در اندیشه امامت و مهدویت است چراکه اگر مفاهیم عالی به صورت ساده و قابل فهم برای مسلمین بیان نشود شاید به خوبی درک نکنند و این مفاهیم ناب و عالی، متروک شوند.

بکارگیری نمادها و تمثیلات برای درک مفاهیم مهدوی

از مهم ترین روش ها در سیره رسول خدا صلوات الله علیه بکارگیری نمادها و تمثیلات است که در عین سادگی برای مردم قابل درک واقعی است؛ برای مثال ایشان برای تبیین جایگاه امامان دوازده‌گانه از عدد اوصیاء و نقبا و ماه‎‌های سال یا اصحاب حضرت موسی علیه السلام و نقبای بنی اسرائیل که 12 نفر بودند، استفاده می‌کنند. این استفاده از نمادها باعث می‌شود مفاهیم در ذهن مخاطب به درستی جای بگیرد. پیامبر صلوات الله علیه به اقتدای حضرت عیسی علیه السلام به امام مهدی عجل الله تعالی فرجه در نماز تصریح و اینچنین دو برنامه کلان راهبردی را مطرح کرده‌اند، نخست کشیدن خط بطلان بر خلافت حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه و تصریح به امامت ایشان چراکه اقتدای عیسی مسیح علیه السلام به آن حضرت عجل الله تعالی فرجه زمانی درست است که حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه امام باشند نه خلیفه. دوم اینکه همزمانی ظهور مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه و عیسی مسیح علیه السلام خط بطلانی است بر تکاپوی صهیونیسم جهانی و مسیحی که درصدد هستند مهدی عجل الله تعالی فرجه را ضد مسیح و به مثابه دجال آخرالزمانی معرفی کنند. گویی رسول خدا صلوات الله علیه جامعه امروز و تبلیغات رسانه‌ای پیش از ظهور را که بر دجال سازی از مهدی موعود عجل الله تعالی فرجه تاکید دارد، دیده‌اند که با انبوه فیلم‌های سینمایی و تولیدات رسانه ای و… همراه است و انقلاب اسلامی را به مثابه ضد ظهور معرفی می کنند.

منبع: پایگاه حوزه