مبغوض ترين مردم

در اینجا به بررسی موضوع مبغوض ترين مردم می پردازیم:

امام سجاد عليه السلام مى‌فرمايند:

«أَلا وَإنّ أبْغَضَ النّاسِ إلىَ اللَّهِ مَنْ يَقْتَدِي بِسُنَّةِ إمامٍ وَلا يَقْتَدِي بِأَعْمالِه‌(تحف العقول، حكمت ۱۷)

آگاه باشيد مبغوض‌ترين مردم نزد خدا كسى است كه خود را پيرو امامى بداند اما به اعمال او پايبند نباشد».[۱]

شرح:

براى روشن شدن اين حديث دو نكته را بيان مى‌كنيم:

قول، فعل و تقرير معصوم عليه السلام حجّت است و سنّت را مجموعه‌اى از اينها مى‌دانيم، يعنى وقتى دنبال رهبرى مى‌رويم فقط به سخنش توجّه نداريم بلكه اعمال و كردار و سكوتش هم براى ما معيار است.
يكى از مسائلى كه اسلام به شدت آن را نهى مى‌كند، نفاق و منافق است؛ چرا كه اينها گفتارشان با اعمالشان يكى نيست.
با توجّه به اين دو نكته معناى حديث روشن مى‌شود كه مبغوض‌ترين مردم نزد خداوند كسانى هستند كه از نظر اعتقاد مكتبى دنبال امامى هستند، اما از نظر برنامه‌هاى عملى دنبال آن پيشوا نيستند؛ يعنى پيشوا را در سخنانش پيشوا مى‌دانند نه در اعمالش. از اين گونه احاديث چنين برمى‌آيد كه مسائل اعتقادى با اينكه زيربناست اما اگر پشتوانه عملى نداشته باشد بى‌ارزش است و اين را مى‌رساند كه اعتقاد متزلزل است؛ چون اگر اعتقاد راسخ باشد محال است كه در اعمال انسان انعكاس پيدا نكند.
شخصى محضر امام صادق عليه السلام آمد و عرض كرد: آيا ايمان همان اعتقاد و شهادتين به زبان است يا عمل هم جزء آن است؟ امام عليه السلام فرمود:«الإيمانُ عَمَلٌ كُلُّه؛ ايمان تمامش عمل است و شهادتين گوشه‌اى از ايمان است».
نكته مهمّى كه بايد واعظين و مبلغين توجّه داشته باشند اين است كه اگر بخواهيم مواعظ ما در دل‌ها اثر بگذارد بايد ابتدا خود بدان عمل كنيم، چرا كه در حديثى از امام صادق عليه السلام مى‌خوانيم: «اگر عالمى به سخنش عمل نكند مواعظ او از دل‌ها مى‌ريزد همان گونه كه قطره‌هاى باران از سنگ‌هاى سخت مى‌ريزد؛ انَّ العالِمَ اذا لَمْ يَعْمَلْ بِعِلمِهِ زَلَّتْ مَوْعِظَتُهُ عَنِ الْقلب‌ها كَما يَزِلُّ الْمَطَرُ عَنِ الصَّفا».[۲]
قطره‌هاى باران در سنگ اثر نمى‌كند اما در خاك نرم فرو مى‌رود خيس مى‌كند و چشمه و قنات درست مى‌شود و بذرها را سيراب مى‌كند و باغ و مزارع از آن بوجود مى‌آيد. عالم اگر به علمش عمل نكند نفوذ كلامش به صفر مى‌رسد.
اميدواريم خداوند توفيق علم همراه با عمل را به همه ما عنايت فرمايد.
پی نوشت ها
[۱]( ۱). تحف العقول، حكمت ۱۷
[۲]( ۱). مقدّمه كتاب معالم الدين