در اینجا به بررسی موضوع انواع القائات می پردازیم:
اللّهُمَّ اجعَل ما يُلقِي الشَّيطانُ في رُوعي مِنَ التَّمَنِّي وَ التَّظَنِّي وَ الحَسَدِ ذِكرا لِعَظَمَتِكَ.[۱]
در ادامه تبیین این فراز نورانی از دعای مکارم الاخلاق به این نکته اشاره می‌شود که تلقین یا از طرف خود انسان صورت می‌گیرد که اعم از تلقین بد یا خوب است، یا از طرف غیر اوست که به دو قسم بد و خوب تقسیم می‌شود، تلقین بد، القائات شیطانی است اعم از شیاطین انس و جن؛ و تلقین خوب، القائات رحمانی است که به واسطه فرشته به انسان تلقین می‌گردد.
بنا بر این، القاء و تلقین سه گونه است:
القائات نفسانی
گاهی انسان چیزی را به خودش تلقین می‌کند که ممکن است اثر مثبت یا منفی داشته باشد. تلقین نفس، همان وسوسه‌هایی است که از طرف نفس اماره صورت می‌گیرد. در روایتی از امام کاظم (عَلَیْهِ‌السَّلامِ) وارد شده که فرمود: لا تُحَدِّثوا أنفُسَكُم بِفَقرٍ ولا بِطولِ عُمُرٍ، فَإِنَّهُ مَن حَدَّثَ نَفسَهُ بِالفَقرِ بَخِلَ، ومَن حَدَّثَها بِطولِ العُمُرِ يَحرِصُ.[۲]
گرفتار آمدن به فقر و يا داشتن عمر طولانى را به خود، تلقين نكنيد؛ زيرا كسى كه به خود، فقر را تلقين كند، بخيل مى‌شود، و كسى كه به خود، طول عمر را تلقين كند، دچار حرص مى‌گردد.
همچنین در «مناجات الشاکین» که از امام زین العابدین (عَلَیْهِ‌السَّلامِ) نقل شده، آمده است: إِلَهِي إِلَيْكَ أَشْكُو نَفْساً بِالسُّوءِ أَمَّارَةً وَ إِلَى الْخَطِيئَةِ مُبَادِرَةً وَ بِمَعَاصِيكَ مُولَعَةً.[۳]
خدايا از نفسى به تو شکایت می‌کنم که فراوان به بدى فرمان می‌دهد و شتابنده به سوى خطا می‌کشاند و آزمندانه به انجام گناهان تلقین می‌کند.
