اثر نماز شب در از بین بردن گناهان

در مجله فرهنگی تبلیغی ثاقب اثر نماز شب در از بین بردن گناهان در حدیثی از امام صادق علیه السلام را می‌خوانیم:

بسم الله الرّحمن الرّحیم
و الحمدلله ربّ العالمین و الصّلاة و السّلام علی سیّدنا محمّد و آله الطّاهرین و لعنة اللَّه علی اعدائهم اجمعین.

وَ بِهذَا الاِسنادِ، قالَ: قالَ الصّادِقُ (عَلَیهِ السَّلامُ) فی قَولِهِ (تَعالى): اِنَّ الحَسَناتِ یُذهِبنَ السَّیِّئاتِ؛ قَالَ: صَلاةُ اللَّیلِ‌ تَذهَبُ‌ بِذُنُوبِ‌ النَّهار.(۱)

وَ بِهذَا الاِسناد

اِسناد این حدیث همان اِسناد روایت قبلی است که راوی نقل می‌کند از حضرت هادی علیه‌ السّلام و ایشان از حضرت جواد علیه‌ السّلام، ایشان از حضرت علیّ‌بن‌موسیٰ علیهما السّلام، ایشان از پدرشان موسی‌بن‌جعفر، ایشان از امام صادق علیه ‌الصّلاة و السّلام؛ سند از حضرت هادی تا حضرت صادق سلام ‌الله ‌علیهم این جوری است.

 قالَ الصّادِقُ (عَلَیهِ السَّلامُ) فی قَولِهِ (تَعالى): اِنَّ الحَسَناتِ یُذهِبنَ السَّیِّئات

خب، این دیگر آیه‌ی قرآن است و‌ جای تردیدی نیست؛ پس اجمالاً معلوم می‌شود که حسناتی هست که سیّئات را از بین می‌برد؛ نه اینکه همه‌ی حسنات این خصوصیّت را دارند که همه‌ی سیّئات را از بین ببرند! ظاهر کلام این است که طبیعتِ حسنات -چون این «الف» و «لام»، «الف» و «لام» استغراق نیست- طبیعتِ سیّئات را از بین میبرد؛ که این، تطبیق می‌کند با اینکه بعضی از حسنات، بعضی از سیّئات را از بین می‌برند. خب، حالا کدام حسنات؟ اینجا حضرت تبصیر۲ کردند:

قَالَ: صَلاةُ اللَّیلِ‌ تَذهَبُ‌ بِذُنُوبِ‌ النَّهار

وقتی شما نماز شب میخوانید، گناهانی را که در روز انجام داده‌اید، آنها را از بین می‌برد؛ چه چیزی از این بهتر؟ اینکه اهل معنا و اهل معرفت و اهل سلوک، نماز شب را گنجینه و ذخیره‌ی تمام‌نشدنی‌ای می‌دانند، به خاطر این است. این حالا جنبه‌ی اخرویِ نماز شب است که گناهان را از بین می‌برد؛ البتّه، گناهان آ‌ثار دنیوی هم دارند، آثار اخروی هم دارند؛ وقتی گناهان را از بین می‌برد، یعنی آثار سوءِ دنیویِ گناهان را هم از بین می‌برد. ولی خب، ناظر به جنبه‌ی گناه است؛ یعنی جنبه‌ی امر اخروی، امر مربوط به آخرت. لکن در مورد مسائل دنیا هم همین ‌جور است؛‌ در روایاتی دارد که موجب گشایش رزق می‌شود -که این امر دنیوی است- و فواید فراوان دیگری.
نقل شد از مرحوم آقای طباطبائی رضوان ‌الله‌ ‌علیه -صاحب المیزان که ایشان جزو شاگردهای نزدیک و مخصوصِ مرحوم آقای حاج میرزا علی‌آقای قاضیِ معروف،‌ آن عارف بزرگوار بودند و سالها پیش ایشان تلمّذ کردند؛ از ایشان نقل شد، بنده خودم نشنیدم از ایشان، یک فرد ثقه‌ای۳ نقل کرد از مرحوم آقای طباطبائی- که آن اوایل وقتی وارد نجف شدیم، خب، آقای قاضی را که نمی‌شناختند،‌ دورادور یک قوم و خویشی‌ای داشتند، می‌دانستند که شخصی هست با این نام، از نزدیک با ایشان آشنا نبودند؛ می‌گفتند یک روز در یک راهی که می‌رفتم، آقای قاضی من را دید، صدا کرد و گفت: «پسرم! اگر دنیا می‌خواهی،‌ نماز شب بخوان؛ اگر آخرت می‌خواهی، نماز شب بخوان».‌ این حرفِ مرحوم آقای قاضی است به آقای طباطبائی که خب‌ الحمدلله خدای متعال خیر دنیا و آخرت را به این بزرگوار عنایت می‌کند. نماز شب را فراموش نکنید، از دست ندهید.
ماها در روز، دائم مشغولیم دیگر؛ یعنی در واقع به یک معنا مشغول به کارهای دنیا، حالا بستگی به نیّت‌های ما دارد. اشتغالات ما، نوع اشتغالات دنیایی است، ولو حالا کسی نیّتش خالص باشد، قصد خدا هم بکند -اگر خدا یک چنین قصدی به ماها بدهد- لکن مخاطِبات ما، مخاطباتِ دنیایی است؛‌ با مردم مواجه‌یم،‌ با دنیا مواجه‌یم، با حوادث مواجه‌یم، فرصتی برای خالی گذاشتن وقت و خلوت کردن با خدا در روز واقعاً دست نمی‌دهد، امکان ندارد؛ مگر حالا آن کسانی که اهل نماز دائم‌ند -خوشا آنان که دائم در نمازند-۴ که در همه‌ی حالات با خدا هستند. لکن به طور معمول ماها، امثال بنده در روز مشغولیم دیگر، ما وقتی نداریم که با خدا خلوت کنیم؛ سحر وقتِ خلوت با خدا است.

این وقت را، این فرصت را غنیمت باید بشمریم؛ بخصوص شماها که جوان هستید، بخصوص جوانها؛ البتّه همه، لکن جوان‌ها بیشتر شایستگی دارند چون تأثّرشان بیشتر است، بهتر است؛ همچنان که اگر ورزش بکنیم، شما که جوان هستید از ورزش سود بیشتری می‌‍برید تا ما که در سنین بالا هستیم؛ این جوری است دیگر. اگر یک پیر همان ورزشی را بکند -و بتواند بکند- که یک جوان می‌‍کند،‌ سودی که آن جوان می‌برد خیلی بیشتر از سودی است که آن پیر می‌برد ؛ اگر غذای مقوّی‌ای شما بخورید یا یک پیرمرد مثل بنده توفیق پیدا کند بخورد، آن سودی که شما از این غذای مقوّی می‌برید، بمراتب بیشتر است از آن سودی که یک پیرمرد می‌برد. معنویّات هم همین جور است، تغذیه‌ی معنوی هم همین جور است: تلاوت قرآن، ذکر الهی، توجه به خدا، استغاثه، استغفار، نماز و نماز شب.

پی نوشت ها:
۱) امالی طوسی، مجلس یازدهم، ص ۲۹۴؛ «امام صادق علیه‌ السّلام بر اساس فرموده‌ی خدا که همانا خوبی‌ها از بین برنده‌ی بدی‌ها است فرمود: نماز شب از بین برنده‌ی گناهانی است که در روز مرتکب شده‌ایم.»
۲) روشن کردن، توضیح دادن
۳) مورد اطمینان
۴) باباطاهر. «خوشا آنان که دائم در نمازند / بهشت جاودان بازارشان بی»