در مجله ثاقب نگاه مختصری به جایگاه عقل در کلام امام کاظم علیه‌السلام خواهید انداخت:
عن مولانا الکاظم علیه السلام :
إن لقمان قال لابنه : یا بُنی :اِنّ الدنیا بحرٌ عمیق قد غرق فیها عالم کثیر فلتکن سفینتک فیها تقوی الله و حَشوها الایمان و شِراعها التوکل و قَیَّمُها العقل … [۱]
همانا دنیا دریایی ژرف است در این دریای عمیق مردمان بسیاری هلاک شده اند اگر میخواهی در این دنیا غرق نشوی باید کشتی تو تقوا و اندرون کشتی ایمان و بادبان کشتی توکل و ناخدای آن عقل باشد.
فرازهایی از این روایت نورانی را در جلسات گذشته توضیح دادیم اما در این جلسه این قسمت که می فرماید : ((و قیّمها العقل)) یعنی ناخدای این کشتی عقل است را توضیح می دهیم.
کار ناخدا مدیریت کشتی است .عقل انسان را مدیریت می کند . اگر این کشتی ناخدا نداشته باشد ، حرکت می کند اما گاهی تند می رود و گاهی کند . امیر المومنین می فرماید : لا تری الجاهل الاّ مفرطاً او مُفَّرطاً. انسانی جاهل یا افراط می کند یا تفریط .هم تندروی اشتباه است هم کند روی . اهل بیت علیهم السلام که اعقل عقلا هستند می توانند معیار و ملاک در مدیریت این کشتی باشند در دعای شعبانیه می خوانیم :الفلک الجاریه فی اللجج الغامرة یأمَنُ مَن رکبها و یغرق مَن ترکها المتقدم لهم مارق و المتاخر عنهم زاهق و اللازم لهم لاحق
اگر کسی بخواهد از کشتی نجات تقوا استفاده کند باید اهل بیت علیهم السلام را در زندگی الگو قرار دهد ، راکب این کشتی در امنیت است و اگر کسی از این کشتی استفاده نکرد غرق می شود .
[۱] الکافی، ج۱، ص۱۶
