به گزارش روابط عمومی موسسه فرهنگی تبلیغی ثاقب اصفهان زیبا؛ کلمه همان کلمه است؛ اما وقتی در قالب روضه می‌نشیند انگار جان دارد. انگار قرار است بیاید دست بکشد روی سر خانه، روی تک‌تک دیوارها و وسایل، بنشیند در جان آن‌ها که سربه‌زیر برده‌اند و ریزریز شانه‌هایشان تکان می‌خورد.
خانه همان خانه است؛ اما وقتی دیوارهایش سیاه‌پوش می‌شوند انگار این دیوارها هستند که تکیه می‌کنند به پرچم و پارچه‌نوشته‌های سیاه.
مردم همان مردم‌اند؛ اما نمی‌آیند به‌رسم دیدوبازدید یا هر نیت معمول دیگر. درِ خانه از قبل برایشان باز است. تعارف نمی‌شوند به بهترین جای خانه؛ همان‌جا دم در یا در دنج‌ترین کنج، خودشان را جا می‌دهند تا سریع‌تر در کلمات روضه جذب شوند. خانه‌های امروز زیاد بزرگ نیستند. دست بالا سی‌نفر می‌آیند؛ اما چای روضه برای پنج یا حتی وقتی با صاحب‌خانه بشوند دو نفر هم به راه است.
قرار است دست نامرئی کلمات روضه بیاید و دست بکشد روی سر خانه و عزاداران. حالا چه فرقی می‌کند چند نفر بیایند، مداح چه کسی باشد و سخنران کدام شخصیت؟! ساده‌ترین، کم‌خرج‌ترین و شاید مخلص‌ترین محفل‌های این شب‌ها همین «روضه‌های خانگی» هستند. روضه‌هایی که باید بگذاریم دوباره مثل قدیم‌ترها دستمان را بگیرند تا در محرم حسین(ع) فکرمان لابه‌لای هیئت‌های بزرگ، مداح‌های مشهور و سخنران‌های پرآوازه گم نشود.
درست است؛ روضه‌های خانگی ساده و سرشار از خلوص سوژه‌ای است که صفحه «کانون‌ها» روزنامه «اصفهان‌زیبا» در ماه محرم به آن می‌پردازد. روضه‌های خانگی اتفاقی بسیار ارزشمند است که کمتر به آن توجه کرده‌ایم؛ آن‌هم در شهر اصفهان که سرآمد برگزاری روضه‌های خانگی است.
برپایی روضه در خانه‌های تاریخی اصفهان جلوه‌ای از دلدادگی اهالی این دیار به امام حسین(ع) است که قدمتی دیرینه دارد و همچون میراثی کهن، نسل‌به‌نسل هر بار با آمدن محرم پُرشورتر از گذشته برگزار می‌شود.
به گواهی اسناد تاریخی، تداوم روضه‌خوانی در خانه‌های تاریخی اصفهان به سه قرن می‌رسد. دهه نخست محرم، این عزاخانه‌های سنتی و کوچه‌های منتهی به آن‌ها هرروز از سپیده‌دم تا ظهر میزبان خیل عاشقان حسینی است که برای شنیدن نواها و نغمه‌های عاشورایی دخیل بسته‌اند؛ گویی مغناطیس حسین(ع) دل‌های پراکنده را گِرد هم می‌آورد تا چون کبوتر خونین‌بال بر بام روضه خانه پَر بکشد.
از میان تکایای سنتی در اصفهان که باگذشت سال‌های متمادی همچنان میزبان دلدادگان حسین(ع) است، «خانه بنکدار» و «خانه زرگرباشی» شهرت بیشتری دارد؛ به‌طوری‌که مردم شهر و روستاهای اطراف را نیز به‌سوی خود جذب کرده‌اند. در باور مردم اصفهان، روضه خانه‌های سنتی برکات معنوی بی‌شماری دارد و حاجت عزاداران را نیز روا می‌کند.
از قدمت و سرآمدبودن روضه‌های خانگی در اصفهان که بگذریم، به ویژگی‌های متمایز آن نسبت به سایر روضه‌ها آگاه می‌شویم.
روضه‌های خانگی اثرات اجتماعی و اخلاقی فراوانی دارد؛ صمیمیتی که بین اعضای خانواده، فامیل، دوستان و حتی همسایگان شکل می‌گیرد، صله‌رحم، نزدیکی و همدلی، مطلع‌شدن از احوالات یکدیگر و بسیاری از برکات دیگر، زمینه وحدت بیشتر مؤمنان، همدلی در رفع مشکلات و کمک‌رسانی در مواقع لزوم را فراهم می‌آورد.
مجالس عزاداری خانگی برکات ویژه و کلان‌تری نیز دارد که می‌توان به ایجاد روحیه کار تشکیلاتی در افراد خانواده اشاره کرد. درواقع اعضای خانواده با اقامه روضه در منزل، مانند یک تیم، روحیه تعامل و انجام کارهای بزرگ را یاد می‌گیرند. درواقع همان‌گونه که مجالس بزرگ با سخنرانی و مداحی به تربیت عام و گفتمان‌سازی عاشورایی می‌پردازد، روضه‌های خانگی نیز هیئت‌های کوچکی هستند که رسالت تربیت خاص نیروی محدود را به عهده دارند.
در مجالس روضه خانگی می‌توان با دقت و ظرافت و سپردن مسئولیت به کودکان در عرصه‌های مختلف برگزاری مجلس، زمینه رشد اجتماعی را در آن‌ها ایجاد و آن‌ها را شخصی مسئولیت‌پذیر و متعهد بار آورد.
حاصل آنکه، برگزاری مجالس سوگواری سیدالشهدا (ع) در منازل، سبب نورانیت منزل، دفع بلا، صله‌رحم، همدلی بین مؤمنین، تربیت فرزندان و ایجاد روحیه تشکیلاتی در افراد خانواده می‌شود.
دررابطه‌با این مسئله، مجموعه‌ای دغدغه‌مند به نام «ثاقب» در اصفهان تأسیس شده است تا به برگزاری بهتر روضه‌های خانگی کمک کند. ما که در ماه محرم امسال دغدغه‌مند روضه‌های خانگی بودیم، آگاهی از چنین مجموعه‌ای را ارزشمند دانستیم و به گفت‌وگو با مهدی کشاورز، مسئول مجموعه، پرداختیم.
داستان «ثاقب» از کجا شروع شد؟
قصه ثاقب یک قصه ادای تکلیف است. دوازده طلبه بودیم که در ایام کرونا دور هم جمع شده بودیم و کار تولید محتوا انجام می‌دادیم. یکی از دوستان در جمع گفت که نقش ما در ایام کرونا چیست و چه وظیفه‌ای داریم.
در آن زمان مقام معظم رهبری(ره) فرموده بودند: موازین بهداشتی بااهمیت است؛ اما اسباب اصل مشکل کرونا با معنویت، استغفار و دعا حل‌شدنی است. این رسالت معنویت در جامعه، پرچم و علمش به دوش روحانیت است. ما نیز نسبت به مطالبه‌ای که حضرت آقا داشتند احساس تکلیف کردیم و به این فکر افتادیم که چه کاری در این راستا می‌توان انجام داد.
تصمیم گرفتیم معنویت را در جامعه تقویت کنیم. ازآنجایی‌که جلسات بزرگ روضه محدود و ممنوع شده بود، تصمیم گرفتیم جلسات روضه خانگی را که درواقع تبدیل یک تهدید به فرصت بود غنیمت بشماریم؛ چرا که در این دوران به‌دلیل بیماری کرونا جلسات روضه کم‌رنگ شده و با کم‌رنگ‌شدن جلسات روضه، معنویت در جامعه نیز کمتر شده بود. احساس تکلیفی که در این شرایط به‌وجود آمد، سبب شکل‌گیری این ایده شد و ثاقب به‌عنوان یکی از مراکز بنیاد خیریه فرهنگی «آلا» شروع به کار کرد.
چطور شد که چنین استقبالی از ثاقب اتفاق افتاد؟
زادگاه ثاقب شهر اصفهان است. اصفهان پایتخت روضه‌های خانگی است و بیشترین آمار برگزاری روضه‌های خانگی طبق آمار اعلام‌شده توسط نهادهای تبلیغی را شهر اصفهان دارد.
یکی از عوامل موفقیت مجموعه ثاقب این بود که از جایی شروع به کار کرد که می‌توانست خوب رشد کند. از آنجایی که رویکرد مجموعه، توسعه کشوری مجموعه ثاقب بود، پس از یک‌سال فعالیت، مجموعه توانست در یک مکان دیگری مانند شهر قم به حیات خود ادامه دهد. امروز اداره اوقاف اعلام می‌کند بزرگ‌ترین موقوفه‌های کشور موقوفه‌های امام حسین(ع) و موقوفه‌های روضه‌خوانی هستند. طبق آمار، اصفهان جلودار موقوفه‌هاست و در موقوفه‌های اصفهان بزرگ‌ترین موقوفه‌ها، موقوفه‌های روضه‌خوانی هستند.
چه چیز ثاقب را متفاوت کرد؟
چیزی که مجموع ثاقب را متفاوت می‌کند، این است که نگاه مقطعی نداشتیم؛ بلکه این جریان برای ما دائمی بود. آن چیزی که سبب شد ثاقب، ثاقب شود، نگاه حداکثری به روضه‌های خانگی و احیای سنت گذشته سبب این اتفاق شد.
ثاقب فرزند یک تعامل خوب بین گروه‌های مختلف ازجمله طلبه‌های جهادی، مردم عاشق اهل‌بیت(ع) و نهادهای دولتی بود. بله؛ ثاقب اتفاقی است حاصل مجموعه‌های مردمی و حاکمیتی که سبب استقبال خوب مردم شده است.
چرا روضه‌های خانگی برای مجموعه شما ارزشمند بود؟
در روضه‌های خانگی چند اتفاق رخ می‌دهد؛ تعدادی از آن اختصاصی روضه خانگی است و تعدادی مخصوص روضه‌های خانگی ثاقب است. آنچه در همه روضه‌های خانگی اتفاق می‌افتد تبلیغ چهره‌به‌چهره به معنی واقعی کلمه است. در مسجد و حسینیه، سخنران و واعظ و… صحبت می‌کنند و می‌روند و 200 نفر هم شنونده صحبت‌های آن‌ها بوده‌اند.
کسی توجه نمی‌کند که این آقایان و خانم‌های شنونده متوجه سخنرانی شده‌اند یا خیر، سؤالی برای مخاطب ایجاد شده است یا نه و…؛ اما در روضه خانگی چنین اتفاقی رقم نمی‌خورد و شاهد تعامل و گفت‌وگو هستیم. گفت‌وگو تأثیر فهم و درک مخاطب نسبت به موضوع مطرح‌شده توسط سخنران را عوض می‌کند. همان‌طور که دنیای غرب برای کمبود معنویت خود به کلیسای خانگی رو می‌آورد.
دومین مزیت روضه‌های خانگی این است که در روضه خانگی به مخاطب مبلغ دین دست پیدا خواهد کرد که در هیچ حسینیه و مسجدی نیست.
نکته سوم روضه‌های خانگی خلوص آن است. جلسات بزرگ با همه تقدسی که دارند یک‌طرف، آن خلوص روضه‌های خانگی طرف دیگر ماجراست. آقای تهرانی به شاگردان خود توصیه می‌کردند که جلسات روضه‌خوانی برگزار کنند؛ چراکه حاجت‌های بزرگ را در این جلسات کوچک که به چشم کسی نمی‌آید ازنظر ایشان می‌توان دریافت کرد. جلسات بزرگ هیاهوی زیاد دارد؛ اما جلسات خانگی در عوض اخلاص زیادی دارد. روضه‌های خانگی مداح، سخنران و پذیرایی خاصی ندارد؛ اما همین سادگی‌ها به چشم خداوند می‌آید.
تفاوت روضه‌های خانگی که توسط مجموعه ثاقب برگزار می‌شود چیست؟
تفاوت ثاقب تسهیلگری است. در دنیای امروز به‌دلیل سبک زندگی جدید گرفتاری‌ها و سختی‌ها زیاد شده است. ثاقب آمد تا دسترسی به مبلغ و کارشناس دین را تسهیل کند. به مردم نشان داد که روضه‌گرفتن یک اتفاق سخت و پیچیده نیست و نیاز به پذیرایی مفصل، خانه بزرگ، سیستم صوتی و… نیست. روضه‌گرفتن خیلی ساده‌تر از آن چیزی است که در ذهن ساخته‌اید.
ثاقب نشان داد در روضه‌های خانگی مخاطب شما اعضای خانواده است و اگر تمایل داشتید، دیگران را هم می‌توانید دعوت کنید. نیاز به سیستم صوتی در یک آپارتمان نیست، پذیرایی مفصل هم نمی‌خواهد؛ فقط کافی است یک چای به عشق امام حسین(ع) دم کنید. ثاقب توهم سختی روضه در فکر مردم را شکست و مردم متوجه شدند که خیلی راحت می‌توانند روضه بگیرند.
تسهیلگری هم در فکر و هم در رفتار مردم اتفاق افتاد. اپلیکیشنی طراحی شد که با طراحی آن، فناوری به خدمت یک اتفاق سنتی آمد و این مسئله برای مردم جذاب بود که می‌توانستند همچون تاکسی‌های اینترنتی، مبلغ اینترنتی دعوت کنند. ویژگی دیگر ثاقب کیفیت مبلغان آن است و این اطمینان از کیفیت مبلغ را ثاقب تضمین می‌کند.
پس از اینکه درخواست روحانی ثبت شد، از نهادهای امنیتی استعلام می‌گیریم تا مشخص شود روحانی سوءپیشینه و سابقه‌ای نداشته باشد؛ سپس یک آزمون و مصاحبه مجازی از او گرفته می‌شود تا مشخص شود تا حداقل‌های مبلغ یک روضه خانگی درخصوص او احراز شود.
روحانیان نسبت به توانمندی و علمی که دارند، رتبه‌بندی می‌شوند. مبلغان رتبه اول و دوم را به منازل مردم ارسال می‌کنیم. مبلغانی که در دو رتبه پایین‌تر قرار گرفتند، می‌توانند دوره‌های آموزشی که مجموعه تهیه کرده و به‌صورت آفلاین در سایت قرار داده تماشا کنند و توانمند شوند. درصورتی‌که پس از آزمون مجدد شرایط مطلوب را داشته باشند، به منازل اعزام می‌شوند.
در حال حاضر برنامه‌ای برای توسعه فعالیت گروه در سطح کشوری هست؟
در سال اول سیاست شبکه‌سازی و توسعه مجموعه ثاقب به افتتاح شعب بوده است و در سال 1400 به این سمت حرکت کردیم که مجموعه ثاقب در هر شهری شعبه داشته‌باشد. منتها از سال دوم سیاست مدیریتی عوض شد و قرار براین شد که ثاقب از سبک یک پلتفورم فرهنگی کار خود را شروع کند. در حال حاضر به این سمت هستیم که در هر شهر رابط داشته باشیم، نه نمایندگی و شعبه؛ چراکه این تصمیم‌گیری مربوط به مسائل مدیریتی است و اگر این اتفاق نیفتد، سیستم سنگین خواهد شد و هزینه‌های مجموعه هم خیلی زیاد می‌شود؛ به همین علت تصمیم گرفتیم یک مدیر وجود داشته باشد و بقیه شهرهای کشور فقط رابط داشته باشند.
مجموعه ثاقب علاوه بر اعزام مبلغ چه فعالیتی انجام می‌دهد؟
در مجموعه ثاقب کارهای دیگری علاوه‌برآن مسائلی که نام‌برده شد، انجام می‌شود. زمانی که مجموعه ثاقب شروع به کار کرد، خیران خوبی برای مجموعه پیدا شدند و هزینه‌های مجموعه را متقبل شدند تا روضه‌های خانگی شکل بگیرد. علاوه بر خدمت مالی، برخی از مردم نسبت به توانمندی‌های خود درخواست همکاری با مجموعه را داشتند. این درخواست‌ها سبب شد درگاهی را ایجاد کنیم تا کسانی که علاقه‌مند به خدمت در روضه‌های خانگی هستند، در ثواب این کار سهیم شوند.
از نظر شما متفاوت‌ترین اتفاقی که توسط ثاقب رقم خورد چیست؟
مجموعه ثاقب 210هزار روضه برگزار کرده است. 28هزار خانواده حداقل یک‌بار درخواست مبلغ داشته‌اند که 44درصد مخاطبان آن‌ها کسانی بودند که برای اولین بار روضه‌خانگی برگزار می‌کردند. اینکه مردم برای اولین‌بار به‌وسیله ثاقب روضه خانگی برگزار کنند برای مجموعه ارزشمند است.
