روزه یکی از عبادت‌های مهم و پر فضیلت در دین اسلام است که علاوه بر جنبه‌های معنوی و تقرب به خداوند، تأثیرات عمیقی بر روح و جسم انسان دارد. در آیات قرآن کریم و روایات معصومین علیهم‌السلام، به اهمیت روزه و حکمت‌های آن اشاره‌های فراوانی شده است. روزه تنها به معنای پرهیز از خوردن و آشامیدن نیست، بلکه پرهیز از گناهان و آلودگی‌های نفسانی نیز بخشی از حقیقت روزه است. در این مجموعه، احادیثی از پیامبر اکرم صلی‌الله علیه‌وآله و ائمه معصومین علیهم‌السلام درباره فضیلت‌ها، حکمت‌ها و وجوب روزه گردآوری شده است تا با تأمل در آنها، بیشتر با ارزش این عبادت بزرگ آشنا شویم و از برکات آن بهره‌مند گردیم.
1. روزه نفس
قال امیرالمومنین علیه السلام:
صَومُ النَّفسِ عن لَذّاتِ الدنيا أنفَعُ الصِّيامِ
امیرالمومنین علی علیه السلام فرمودند:
روزه نفس از لذت‌های دنیوی سودمندترین روزه‌هاست.
غرر الحکم، ج ۱، ص ۴۱۶، ح ۶۴
۲. برتری بر سایر امت
امام زین العابدین علیه السلام در دعای وداع با ماه رمضان فرمودند:
ثُمَّ آثَرْتَنا بِهِ عَلَى سائِرِ الأُمَمِ، وَ اصْطَفَیْتَنَا بِفَضْلِهِ دُونَ أَهْلِ المِلَلِ، فَصُمْنَا بِأَمْرِکَ نَهارَهُ، وَ قُمْنَا بِعَوْنِکَ لَیْلَهُ.
«سپس به وسیله این ماه، ما را بر سایر امّت‌ها برتری دادی و افتخار آن را نصیب ما، و نه پیروان دیگر آیین‌ها، کردی. پس به فرمان تو روز آن را روزه گرفتیم و به یاری تو، شبش را به عبادت گذراندیم».
(الصحیفة السجّادیة، الدعاء ۴۵)
۳. پاداش روزه
رسول خدا صلی‌الله علیه‌وآله فرمودند:
قالَ اللّهُ تَبارَکَ وَ تَعالَى: کُلُّ عَمَلِ ابْنِ آدَمَ هُوَ لَهُ، غَیْرَ الصِّیامِ هُوَ لِی وَ أَنَا أَجْزِی بِهِ.
«خداوند تبارک و تعالی فرمود: هر کاری که فرزند آدم می‌کند، از آنِ اوست، مگر روزه که از من است و پاداش آن را من می‌دهم».
(الخصال، ج ۴، ص ۴۵، ح ۴۲)
۴. فضیلت روزه
امام صادق علیه السلام فرمودند:
إنَّ اللّهَ تَبارَکَ وَ تَعالَى یَقُولُ: الصَّوْمُ لِی وَ أَنَا أَجْزِی عَلَیْهِ.
«خداوند تبارک و تعالی می‌فرماید: روزه از من است و پاداش آن را من می‌دهم».
(الکافی، ج ۴، ص ۶۳، ح ۶)
۵. حکمت وجوب روزه
رسول خدا صلی‌الله علیه‌وآله فرمودند:
عَلَیْکُمْ بِالصَّوْمِ؛ فَإِنَّهُ مَحْسَمَةٌ لِلْعُرُوقِ وَ مَذْهَبَةٌ لِلأَشَرِ.
«بر شما باد روزه گرفتن؛ که آن رگ‌ها را می‌بُرد (شهوت را کم می‌کند) و سرمستی را می‌برد».
(کنز العمّال، ح ۲۳۶۱۰)
۶. دوری از دوزخ
رسول خدا صلی‌الله علیه‌وآله فرمودند:
الصَّوْمُ یَدُقُّ المَصِیرَ، وَ یُذِیلُ اللَّحْمَ، وَ یُبَعِّدُ مِنْ حَرِّ السَّعِیرِ.
«روزه، روده را باریک می‌کند، گوشت را می‌ریزد و از گرمای سوزان دوزخ دور می‌گرداند».
(کنز العمّال، ح ۲۳۶۲۰)
۷. آزمودن اخلاص
امام علی علیه السلام فرمودند:
فَرَضَ اللّهُ… الصِّیامَ ابْتِلاءً لإِخْلاصِ الخَلْقِ.
«خداوند… روزه را برای آزمودن اخلاص بندگان، واجب کرد».
(نهج البلاغة، الحکمة ۲۵۲)
۸. حکمت وجوب روزه
امام علی علیه السلام فرمودند:
… مَا حَرَسَ اللّهُ عِبادَهُ المُؤْمِنِینَ بِالصَّلَواتِ وَ الزَّکَواتِ وَ مُجاهَدَةِ الصِّیامِ فِی الأَیّامِ المَفْرُوضاتِ؛ تَسْکِیناً لِأَطْرافِهِمْ، وَ تَخْشِیعاً لِأَبْصارِهِمْ، وَ تَذْلِیلاً لِنُفُوسِهِمْ، وَ تَخْفِیضاً (تَخْضِیعاً) لِقُلُوبِهِمْ.
«خداوند بندگان مؤمن خود را به وسیله نمازها و زکات‌ها و جدّیت در روزه‌داری روزهای واجب (رمضان)، برای آرام کردن اعضا و جوارح آنان و خشوع دیدگانشان و فروتنی جان‌هایشان و خضوع دل‌هایشان حفظ می‌کند».
(نهج البلاغة، الخطبة ۱۹۲)
۹. روزه واقعی
قال امیرالمومنین علیه السلام:
الصِّيامُ اجتِنابُ المَحارِمِ كما يَمتَنِعُ الرجُلُ مِنَ الطَّعامِ و الشَّرابِ.
امام علی علیه السلام فرمودند:
روزه پرهیز از حرام‌ها است، همچنان‌که شخص از خوردنی و نوشیدنی پرهیز می‌کند.
بحار، ج ۹۳، ص ۲۴۹
۱۰. برترین روزه
قال امیرالمومنین علیه السلام:
صَومُ القَلبِ خَيرٌ مِن صِيامِ اللِّسانِ، و صيامُ اللِّسانِ خَيرٌ مِن صيامِ البَطنِ
امام علی علیه السلام فرمودند:
روزه قلب بهتر از روزه زبان است و روزه زبان بهتر از روزه شکم است.
غرر الحکم، ج ۱، ص ۴۱۷، ح ۸۰
۱۱. روزه چشم و گوش
قال الصادق علیه السلام:
عليه السلام : إذا صُمتَ فَلْيَصُمْ سَمعُكَ و بَصَرُكَ و شَعرُكَ و جِلدُكَ
امام صادق علیه السلام فرمودند:
آنگاه که روزه می‌گیری، باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند. (یعنی از گناهان پرهیز کند.)
الکافی، ج ۴، ص ۸۷، ح ۱
۱۲. روزه اعضا و جوارح
عن فاطمه الزهرا سلام الله علیها:
ما يَصْنَعُ الصّائِمُ بِصِيامِهِ اِذا لَمْ يَصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ..
حضرت زهرا علیها السلام فرمودند:
روزه‌داری که زبان و گوش و چشم و جوارح خود را حفظ نکرده، روزه‌اش به چه کارش خواهد آمد.
بحار، ج 93 ص 295
روزه، تنها اجتناب از خوردن و آشامیدن نیست؛ بلکه فرصتی است برای پاکی دل، زبان و نگاه. اهل‌بیت (علیهم‌السلام) فرمودند که روزه‌ی واقعی، پرهیز از گناه است و بهترین آن، روزه‌ی دل است.
اما کجا بهتر از خانه‌ای که یاد اهل‌بیت (علیهم‌السلام) در آن جاری است؟ خانه‌ای که در آن روضه برپاست، خانه‌ای است که روزه‌دارانش نه‌تنها از طعام، بلکه از هر آلودگی دل و جان دوری می‌کنند.
امسال رمضان، خانه‌تان را با روضه معطر کنید. روزه‌ی جان، با یاد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) کامل می‌شود.
همین حالا برای برگزاری روضه در خانه خود اقدام کنید.
